۱۵-۲-۲ طراحی و آماده سازی محل آسانسور و اجزاء آن

۱۵-۲-۲-۱ جانمایی آسانسور

طراح باید محل صحیح قرارگیری آسانسور در ساختمان را با توجه به معیارهای سهولت دسترسی، سهولت رفت و آمد مسافران و هدایت آنها به سمت آسانسور تعیین نماید، به گونه ایکه آسانسور در مرکز (مراکز) حرکتی و ترافیکی ساختمان قرار گرفته و بتوان با کمترین حرکت و جابجایی مسافر یا بار، از نقاط مختلف ساختمان به آنها دسترسی پیدا کرد.

۱۵-۲-۲-۱-۱ حداکثر مسافت از درِ ورودی ساختمان یا آپارتمانها تا درِ آسانسور در هر طبقه 40 متر میباشد.

۱۵-۲-۲-۱-۲ آسانسورها باید به نحوی جانمایی شوند که مسافت طی شده توسط مسافران برای سوار شدن به هر کابین، حداقل ممکن باشد.

۱۵-۲-۲-۱-۳ در صورتیکه تعداد آسانسور سه دستگاه یا کمتر باشد میتوان آنها را در یک چاه قرار داد. اگر تعداد آسانسور چهار دستگاه باشد باید حداقل در دو چاه مجزا قرار گیرند و در صورتیکه بیش از چهار دستگاه باشند حداکثر چهار دستگاه آسانسور میتوانند در یک چاه مشترک قرار گیرند.

۱۵-۲-۲-۱-۴ ورود و خروج افراد از آسانسور به طبقات و بالعکس باید به راحتی و بدون تداخل حرکتی صورت گیرد و فضای کافی جهت انتظار، در ورودیها و خروجیها در نظر گرفته شود.

 راهروهای مقابل آسانسورها باید طبق ابعاد مندرج در جدول (۱۵-۲-۲-۱-۴) طراحی گردد.

 

جدول ۱۵-۲-۲-۱-۴ عمق (عرض یا طول همراستای عمق کابین) راهرو مقابل ورودیهای آسانسور

نوع ساختمان	جانمایی آسانسور	عمق راهرو مقابل ورودیهای کابین
مسکونی	تکی	برابر یا بزرگتر از عمق کابین
	گروهی در کنار هم	برابر یا بزرگتر از 1/5 متر یا بزرگترین عمق کابین در گروه (هر کدام که بزرگتر باشند)
	گروهی رو به روی هم	برابر یا بزرگتر از 2.1 متر یا مجموع بزرگترین عمق آسانسورهای رو به روی هم (هر کدام که بزرگتر باشند)
غیرمسکونی به استثنای آسانسور تخت بر	تکی	برابر یا بزرگتر از 1.5 برابر عمق کابین
	گروهی در کنار هم	برابر یا بزرگتر از 2.4 متر یا 1.5برابر بزرگترین عمق کابین در گروه (هر کدام که بزرگتر باشند)
	گروهی رو به روی هم	برابر یا بزرگتر از مجموع بزرگترین عمق کابینهای رو به روی هم، حداکثر 4.5 متر
غیرمسکونی، بیمارستان و… دارای آسانسور تخت بر	تکی	برابر یا بزرگتر از 1.5 برابر عمق کابین
	گروهی در کنار هم	برابر یا بزرگتر از 1.5برابر عمق بزرگترین کابین در گروه
	گروهی رو به روی هم	برابر یا بزرگتر از مجموع بزرگترین عمق کابینهای روبروی هم

 

توجه: شکل های ۱۵-۲-۲-۱-۴ (الف) و (ب) نمونه هایی جهت جانمایی آسانسورها و طراحی راهروهای مقابل آنها را نشان میدهد.

جانمایی دو آسانسور، الف و ب- انتخاب مناسب، پ- انتخاب نامناسب

شکل ۱۵-۲-۲-۱-۴ (الف) جانمایی آسانسور ها و فضای انتظار در راهروهای مقابل آنها (دو و سه آسانسور)

جانمایی چهار آسانسور، الف – انتخاب مناسب، ب- انتخاب قابل قبول

جانمایی شش آسانسور، الف- انتخاب غیرقابل قبول، ب- انتخاب مناسب ، پ- انتخاب قابل قبول

شکل ۱۵-۲-۲-۱-۴ ( ب) جانمایی آسانسورها و فضای انتظار در راهروهای مقابل آنها (چهار و شش آسانسور)

 

۱۵-۲-۲-۱-۵ : در هتلها، بیمارستانها و ساختمانهای مسکونی لازم است برای جلوگیری از انتقال سر و صدای ناشی از عملکرد و حرکت آسانسور تمهیدات لازم پیش بینی گردد و چاه آسانسور از اتاقهای بستری یا خواب دور باشد.

۱۵-۲-۲-۲ چاه آسانسور

۱۵-۲-۲-۲-۱: ابعاد چاه آسانسور باید متناسب با ظرفیت کابین، نوعِ در و سرعت آسانسور طراحی شود (پیوست ۲)

 تبصره: در صورتیکه دیواره های اطراف چاه آسانسور بتنی باشد طراح باید صفحات آهنی یا پروفیلهای فلزی مخصوص جهت نصب اجزای آسانسور را در محلهای مورد نیاز پیش بینی نماید. در صورتیکه سازه اطراف چاه آسانسور فلزی باشد، لازم است پیش بینی های لازم جهت اتصال اجزای آسانسور به سازه ساختمان به عمل آید. استفاده از بولتهای مخصوص بتن یا بولتهای مخصوص دیوارهای آجری که قابلیت تحمل نیروهای وارده بر اجزای مرتبط را دارند مجاز میباشد. در شرایطی که این اجزا دارای عملکرد کششی باشند، استفاده از صفحات آهنی که به وسیله تفنگهای چاشنی دار در بتن کار گذاشته میشوند مجاز نیست.

۱۵-۲-۲-۲-۲: برای جلوگیری از اضافه بار (بار بیش از ظرفیت آسانسور)، مساحت کابین باید محدود گردد. بدین منظور ضمن توجه به ابعاد ارائه شده برای چاه آسانسور (پیوست ۲)، توجه به حداکثر و حداقل مساحت مجاز داخل کابین، ارائه شده در جدولهای ۱۵-۲-۲-۲-۱- الف و ب الزامی است.

 تبصره: در آسانسورهای خودروبر غیرتجاری که بهره برداری از آنها توسط اشخاص مجاز و آموزش دیده انجام میشود، به ازای هر 200 کیلوگرم بار اضافی باید حدود 0/18 مترمربع به سطح کابین اضافه شود.

 

جدول ۱۵-۲-۲-۲-۱ (الف) حداکثر مساحت کابین متناسب با ظرفیت

حداکثر مساحت مفید کابین	ظرفیت- جرم
(مترمربع)	(کیلوگرم)
0.37	100(1)
0.58	180(2)
0.70	225
0.90	300
1.10	375
1.17	400
1.30	450
1.45	525
1.60	600
1.66	630
1.75	675
1.90	750
2.00	800
2.05	825
2.20	900
2.35	975
2.40	1000
2.50	1050
2.65	1125
2.80	1200
2.90	1250
2.95	1275
3.10	1350
3.25	1425
3.40	1500
3.56	1600
4.20	2000
5.00	2500

۱- حداقل برای آسانسور یکنفره

۲- حداقل برای آسانسور دونفره

– برای ظرفیت بیش از 2500 کیلوگرم به ازای هر 100  کیلوگرم 0/16 مترمربع به حداکثر مساحت قابل دسترسی کابین اضافه شود. برای وزنه ای مابین مقادیر فوق، مساحت از طریق میانیابی خطی محاسبه شود.

 

جدول ۱۵-۲-۲-۲-۱ (ب) حداقل مساحت کابین متناسب با تعداد نفرات^*

حداقل مساحت قابل دسترسی کابین (مترمربع)	تعداد مسافران آسانسور (نفر)
0.28	1
0.49	2
0.60	3
0.79	4
0.98	5
1.17	6
1.31	7
1.45	8
1.59	9
1.73	10
1.87	11
2.01	12
2.15	13
2.29	14
2.43	15
2.57	16
2.71	17
2.85	18
2.99	19
3.13	20

* برای ظرفیت بیش از 20 نفر به ازای هر نفر 0.115 مترمربع به مساحت کابین اضافه میشود.

 

۱۵-۲-۲-۳ دیواره ها و سقف چاه آسانسور

۱۵-۲-۲-۳-۱: دیواره ها و تیغه های پوشاننده چاه آسانسور باید از مصالح مقاوم در برابر آتش (با قابلیت تحمل بیشتر از یک ساعت) ساخته شوند، که در اثر حرارت، گاز و دود مسموم کننده یا خطرناک از آنها متصاعد نشده و باعث ایجاد گرد و غبار نشوند. در صورتیکه دیواره های چاه آسانسور از شیشه ساخته شوند مقاومت در برابر حریق ملاک نمیباشد، ولیکن باید این شیشه ها از نوع لمینیت شده با ارتفاع متناسب با اندازه های مشخص شده در استانداردهای ملی آسانسور مطابق باشد.

۱۵-۲-۲-۳-۲: از آنجا که بارهای استاتیکی و دینامیکی قطعات ثابت و تجهیزات متعلق به آسانسور، به علاوه ظرفیت آن بر سقف چاه آسانسور وارد میشود، کلیه نیروهای وارده به این سقف، باید محاسبه شده و در طراحی سازه و سقف چاه لحاظ گردد.

۱۵-۲-۲-۳-۳: در کابینهای دارای در، سطح داخلی دیوارهای چاه آسانسور در سمت ورودیهای کابین باید صاف و بدون برجستگی و یا فرورفتگی باشد. در صورت وجود این برجستگی مطابق شکل ۱۵-۲-۲-۳-۳ باید با زاویه 60 درجه نسبت به سطح افق پوشانده شود.

۱۵-۲-۲-۳-۴: سطح داخلی دیواره های چاه آسانسور باید با مصالح مناسب به گونه ای پوشانده شوند که کمترین خلل و فرج را دارا باشد (مانند سیمانکاری لیسه ای).

۱۵-۲-۲-۳-۵: چاه باید منحصرا برای آسانسور باشد. نصب و عبور هرگونه لوله، کابل، سیم و تجهیزات دیگر، به استثنای سیم کشی و لوله کشی برق مربوط به سیستم روشنایی چاه، کابلهای برق تغذیه و سیستم کنترل مخصوص آسانسور در داخل چاه آسانسور، ممنوع است.

۱۵-۲-۲-۳-۶: روشنایی چاه آسانسور باید به نحو مطلوب تأمین گردد. بدین ترتیب لازم است دو عدد چراغ در فاصله 0.5 متر از بالاترین و پایین ترین نقطه چاه و مابقی چراغها با فواصل حداکثر 7 متر با حفاظ و با قابلیت روشن و خاموش شدن از محل موتورخانه نصب شوند.

۱۵-۲-۲-۳-۷: مدار تغذیه سیستم روشنایی موتورخانه، روشنایی چاه و پریزهای برق باید طوری در نظر گرفته شود که در صورت قطع مدار تغذیه آسانسور به منظور تعمیرات احتمالی و موارد دیگر، مدار تغذیه آنها برقرار بماند.

۱۵-۲-۲-۳-۸: وزنه تعادل و کابین باید در یک چاه باشند.

شکل ۱۵-۲-۲-۳-۳ سطح داخلی دیواره چاه در سمت ورودی طبقات.

 

۱۵-۲-۲-۴ تأثیرات آسانسور بر سازه ساختمان

مقررات این بخش برای طراحی سازه ای قطعات مرتبط با آسانسور در ساختمانها که شامل قطعات و اتصالات واقع در چاه، چاهک و اتاقک موتورخانه میباشند، به کار برده میشود. ضوابط طراحی سازه ای اسکلت کابین آسانسور و وزنه تعادل که بر اساس استانداردهای مربوطه توسط سازنده آسانسور لازم الاجرا است، شامل این مقررات نمیباشد.

   مسئولیت احراز مقاومت مکانیکی بارهای وارده بر دیواره چاه، سقف و کف آن و همچنین تأیید استحکام جوش در صورت فلزی بودن سازه، مطابق با ضوابط تعیین شده در مبحث دوم مقررات ملی ساختمان میباشد.

۱۵-۲-۲-۴-۱نیروهای طراحی

کلیه قطعات و اتصالات سازه ای مرتبط با آسانسور باید به گونه ای طراحی و اجرا شوند که بارهای اعمال شده توسط وزن سیستم متحرکه، قسمتهای متحرک آسانسور، نیروهای وارده از ریل ها هنگام عملکرد ترمز ایمنی، نیروهای وارده به ضربه گیرها، اثرات ضربه ای بارها، اثرات زلزله و سایر بارها را تحمل نمایند. برای مجموع وزن ماشین آلات و قسمتهای متحرک آسانسور، اثرات ضربه ای بارها و اثرات زلزله محاسبه شوند. تکیه گاه ها و اتصالات قطعات آسانسور به ساختمان باید برای نیروهای فوق محاسبه شده و تغییرشکل آنها از حدود معینی که توسط آئین نامه های معتبر برای آسانسورهای مختلف تعیین شده است بیشتر نشود.

۱۵-۲-۲-۴-۲ اثرات ضربه ای بارها

 برای منظور نمودن اثرات ضربه ای بارها در اثر حرکت آسانسورها در همه جهات، کلیه نیروهای طراحی باید بر اساس ضریب ضربه ارائه شده در مبحث ششم مقررات ملّی ساختمان افزایش داده شود.

۱۵-۲-۲-۴-۳: نیروهای استاتیکی معادل زلزله بر هر قطعه باید با توجه به عوامل مؤثر بر رفتار سازه و قطعه در برابر زلزله با توجه به ضوابط مبحث ششم “بارهای وارد بر ساختمان” محاسبه شود و در تمام جهات افقی و قائم با سایر نیروهای وارد بر قطعه و سازه ترکیب گردد. همچنین در ساختمانهای مشمول دسته های سوم و چهارم تعبیه حسگرهای زلزله الزامی است.

۱۵-۲-۲-۴-۴: هنگام عملکرد اضطراری ترمز ایمنی، مجموع وزن کابین خالی به علاوه 1.25 برابر ظرفیت با سرعتی حداقل 1.15 برابر سرعت اسمی و شتاب منفی متناسب با نوع ترمز ایمنی بر روی ریلهای راهنما متوقف میگردد. هرچند که عمده نیرو به ریلهای راهنما وارد میشود، ولی به دلیل اتصال آنها به سازه و وجود نیروهای جانبی، سازه آسانسور نیز باید قدرت تحمل این نیروها را داشته باشد، لذا تأثیر این نیروها باید در محاسبات سازه منظور گردد.

۱۵-۲-۲-۴-۵: در نظر گرفتن نیروهای استاتیکی و دینامیکی ناشی از وزن، حرکت آسانسور و ارتعاش موتور آسانسور در محاسبه و طراحی سازه ساختمان الزامی است.

۱۵-۲-۲-۴-۶: لحاظ نمودن اثرات ناشی از ضربات وارده از حرکت و ترمز آسانسور و نیز برخورد آن با کف چاهک در محاسبه و طراحی سازه ساختمان و سازه نگهدارنده آسانسور الزامی است.

۱۵-۲-۲-۴-۷: سازه نگهدارنده آسانسور باید برای مقاومت در برابر زلزله های با ریسک بالاتر و یا حداقل معادل درجه خطر زلزله ساختمان اصلی محاسبه و طراحی شود.

۱۵-۲-۲-۵ موتورخانه

۱۵-۲-۲-۵-۱: بهترین محل جانمایی موتورخانه (در صورت وجود) در بالای چاه آسانسور است، هرچند که ممکن است به دلیل پاره ای محدودیت ها، موتورخانه در پایین یا کنار چاه آسانسور باشد.

فضای موتورخانه باید به اندازه ای باشد که امکان جای دادن تجهیزات، فضای مناسب جهت تردد ایمن افراد مجاز و تعمیرات احتمالی را دارا باشد.

۱۵-۲-۲-۵-۲: ابعاد موتورخانه (در صورت وجود) باید طبق نقشه ها و جدول های پیوست 2 طراحی و اجرا گردد. در صورت عدم امکان لحاظ هریک از این ابعاد در طراحی موتورخانه، موارد زیر باید رعایت شود:

الف) حداقل فضای باز در جلوی تابلوهای کنترل آسانسور 700 میلیمتر باشد؛

ب) حداقل معبر برای عبور از کنار تجهیزات ثابت 400میلیمتر باشد؛

پ) حداقل معبر برای عبور از کنار تجهیزات در حال چرخش 500 میلیمتر باشد؛

 ت) حداقل ارتفاع موتورخانه در نواحی تردد و دسترسی 2000 میلیمتر باشد؛

ث) حداقل ارتفاع از روی قطعات در حال چرخش تا زیر سقف موتورخانه 300 میلیمتر باشد؛

 ج) در صورتیکه اختلاف ارتفاع بین سطوح داخل موتورخانه بیش از 500 میلیمتر باشد سطح بالاتر باید با نرده محصور شود و برای دسترسی به آن نردبانی تعبیه شود.

چ) سطح کاری معادل حداقل 600× 500 میلیمتر اطراف تجهیزات چرخنده (کنترل کننده مکانیکی سرعت فلکه ها و…) تعبیه شود.

۱۵-۲-۲-۵-۳: در صورتیکه موتورخانه (در صورت وجود) برای بیش از یک آسانسور استفاده شود حداقل ابعاد موتورخانه مشترک از جدول (۱۵-۲-۲-۵-۳) محاسبه گردد.

 

جدول ۱۵-۲-۲-۵-۳: حداقل ابعاد موتورخانه مشترک آسانسورهای کششی، به استثنای آسانسورهای مسکونی کم تردد

پارامتر	موقعیت آسانسورها
	مجاور یکدیگر	مقابل یکدیگر
مساحت کف	Ra + 0.9 Ra (N – 1)	Ra + 0.9 Ra (N – 1)
عرض	b4 + (N – 1) (b3 + 200)	b4 + (N – 1) (b3 + 200)/2
عمق	d4	فاصله بین دو چاه روبرو + 2d2

 

 

Ra = مساحت موتورخانه-پیوست 2

b₄ = عرض موتورخانه-پیوست 2

b₃ = عرض چاه-پیوست 2

d₄= عمق موتورخانه-پیوست 2

d₂= عمق چاه-پیوست 2

N =تعداد آسانسور- در صورت فرد بودن به عدد زوج بالاتر گرد شود.

۱۵-۲-۲-۵-۴: بازشوی درِ موتورخانه (در صورت وجود) باید دارای حداقل 900 میلیمتر عرض و2000 میلیمتر ارتفاع باشد. بازشوی در باید به سمت بیرون، دارای قفل و کلید مطمئن بوده و در اختیار افراد صاحب صلاحیت قرار گیرد. قفل درِ موتورخانه باید به گونه ای باشد که از داخل بدون کلید و از بیرون با کلید باز شود.

 راه عمومی برای ورود به موتورخانه و محل فلکه ها باید:

 الف) دارای وسیله روشنایی دائمی مناسبی باشد که امکان روشن نمودن آن قبل از ورود فراهم باشد.

ب) تردد از آن تحت هر شرایطی با ایمنی کافی و بدون نیاز به ورود به محوطه های خصوصی فراهم باشد.

راه های دسترسی به موتورخانه و ورودیها باید حداقل 2000 میلیمتر ارتفاع داشته باشند.  به جز در مورد درِ موتورخانه در صورت وجود مانعی با ارتفاع کمتر از 400 میلیمتر این اندازه گیری از کف به عمل می آید.

۱۵-۲-۲-۵-۵: در صورتیکه نتوان از پله های معمول دائمی برای دسترسی به موتورخانه استفاده نمود، باید نردبان اختصاصی ایمن و غیر لغزنده دائمی برای دسترسی به موتورخانه تعبیه گردد.

 استفاده از نردبان تحت شرایط زیر امکان پذیر میباشد:

 الف) خطر لغزش و واژگونی نداشته باشد؛

ب) هنگام قرارگیری در محل، زاویه ای بین 70 و 76 درجه با افق داشته باشند، مگر اینکه به صورت ثابت بوده و ارتفاعشان از 1/5 متر کمتر نباشد؛

پ) باید منحصرًا به منظور چنین استفاده ای بوده و همواره در مجاورت محل دسترسی نگهداری شوند، پیش بینیهای لازم به این منظور ضروری میباشد؛

ت) نزدیک به انتهای نردبان باید یک یا چند دستگیره که به سهولت قابل دسترسی باشند، قرار گیرد؛

ث) باید قبل از گذاشتن نردبان، نقاط اتصال پیش بینی شده باشد.

۱۵-۲-۲-۵-۶: برای جلوگیری از سقوط اجسام خارجی به داخل چاه باید لبه هایی به ارتفاع 50 میلیمتر در اطراف کلیه سوراخهای باز کف موتورخانه ایجاد شود.

۱۵-۲-۲-۵-۷: به منظور جابجایی تجهیزات، باید مونوریل دائمی در سقف موتورخانه پیش بینی شود، در غیر اینصورت باید قلابی در مرکز چاه آسانسور و یا بالای سیستم محرکه آسانسور و در زیر سقف موتورخانه نصب گردد. به طوریکه بارهای وارده مطابق جدول (۱۵-۲-۲-۵-۷) را تحمل نماید.

 

جدول ۱۵-۲-۲-۵-۷ بار وارده به قلاب سقف موتورخانه

ظرفیت آسانسور (کیلوگرم)	حداکثر بار استاتیکی وارده به قلاب (کیلوگرم)
تا 1000	1500
2500	2000
بیش از 2500	با مشورت شرکت سازنده و طراح آسانسور

 

۱۵-۲-۲-۵-۸: روشنایی داخل موتورخانه باید به میزان حداقل 200 لوکس در کف و اطراف کلیه نواحی تردد و دسترسی تأمین گردد. همچنین باید حداقل یک پریز در موتورخانه نصب گردد.

 منبع تغذیه این روشنایی و پریز بایستی مطابق با بند ۱۵-۲-۲-۳-۷ باشد.

۱۵-۲-۲-۵-۹: دمای فضای داخل موتورخانه حتی در زمان کارکرد آسانسور باید بین +5 تا +40 درجه سانتیگراد باشد. بدین منظور بایستی موتورخانه به شکل مناسبی تهویه شود. چنانچه تهویه چاه از طریق موتورخانه (در صورت وجود) انجام گیرد لازم است این امر در محاسبات منظور گردد.

۱۵-۲-۲-۵-۱۰: مهندسان محاسب باید نقشه سازه، جانمایی و مجموع نیروهای وارده به کف موتورخانه و تجهیزات نصب شده را محاسبه یا از شرکتهای معتبر آسانسور اخذ نمایند و با در نظر گرفتن ضرایب ایمنی لازم محاسبات را کنترل نموده ضمن بررسی هرگونه ضعف در اثر سوراخها و شکافها، از استحکام سازه اطمینان یابند.

۱۵-۲-۲-۵-۱۱: در صورتیکه سرعت آسانسور بیش از 2/5 متر بر ثانیه باشد موتورخانه باید در بالای چاه آسانسور باشد.

۱۵-۲-۲-۵-۱۲: در صورتی که سیستم محرکه آسانسور و تجهیزات مربوطه در موتورخانه قرار گیرند، لازم است از این فضا فقط برای استقرار تجهیزات آسانسور استفاده شود.

 تجهیزات زیر میتواند در موتور خانه وجود داشته باشد:

 الف- سیستم محرکه آسانسورهای خدماتی و پلکان برقی؛

ب- تجهیزات تهویه مطبوع یا حرارتی مربوط به این فضاها، به جز سیستمهای گرمایش با بخار و تأسیسات گرمایش آب با فشار بالا؛

پ- حسگرهای آتش یا سیستم اطفای حریق، با دمای عملکرد بالا، مناسب برای تجهیزات برقی، پایدار در دوره زمانی معین و محافظت شده به طور مناسب در برابر ضربات اتفاقی.

۱۵-۲-۲-۵-۱۳: کف موتورخانه باید از مصالح غیر لغزنده مانند بتن ماله کشی شده یا ورق آجدار ساخته شده باشد.

۱۵-۲-۲-۶ چاهک

۱۵-۲-۲-۶-۱: ارتفاع چاهک طبق نقشه ها و جدولهای پیوست 2 باید طراحی و اجرا شود. هنگام طراحی ستونها و فونداسیون اطراف چاهک دقت شود که ابعاد چاهک باید دقیقاً هم اندازه چاه باشد و فونداسیون پایه ستونهای اطراف چاه آسانسور پایینتر از عمق مورد نیاز چاهک طراحی و اجرا شوند.

۱۵-۲-۲-۶-۲: در صورتیکه امکان هرگونه دسترسی به زیر چاه آسانسور وجود داشته باشد؛ یعنی زیر چاهک آسانسور خالی باشد (چاه معلق)، لازم است سازه کف چاهک به گونه ای تقویت گردد که کف آن حداقل دارای مقاومت مکانیکی 5000 نیوتن بر متر مربع باشد، همچنین باید:

 – وزنه تعادل مجهز به سیستم ترمز ایمنی مستقل شده، یا

 – ستون صلب و محکمی در امتداد مرکز وزنه تعادل از کف چاهک تا زمین امتداد یابد.

۱۵-۲-۲-۶-۳: چاهک باید از نظر نفوذ رطوبت به داخل دارای عایق بندی مناسب باشد. در صورتی که عمق چاهک بیش از دو و نیم متر باشد نصبدرِ بازرسی با ابعاد حداقل 600 میلیمتر در 1400 میلیمتر و یا نردبان با فاصله مناسب از دیواره چاه به نحوی که با قطعات متحرک داشته باشد حداقل 20 میلیمتر الزامی است. همچنین زهکشی و یا تعبیه تمهیدات جمع آوری آب در مورد چاه هایی که در مسیر آبهای زیرزمینی قرار دارند الزامی است.

۱۵-۲-۲-۶-۴: در صورتیکه چاه آسانسور مشترک باشد باید این چاهکها به نحو مقتضی از کف چاهک تا ارتفاع 2.5 متر جداسازی شوند و بتوان به صورت ایمن از طریق هر ورودی به چاهک مربوطه رفت و آمد نمود.

 چنانچه فاصله بین لبه سقف کابین و قسمت متحرک (کابین یا وزنه تعادل) آسانسور یا آسانسورهای مجاور هم کمتر از300 میلیمتر باشد جداسازی مذکور بایستی در سراسر ارتفاع چاه، با پهنای مؤثر امتداد یابد. اندازه پهنای مؤثر باید حداقل برابر پهنای قسمت متحرک به اضافه 0.1 متر در هر طرف باشد. این جداسازی با دیواره و یا فنس اجرا میشود.

 ۱۵-۲-۲-۶-۵: ضربه گیرها یا ستونهای نشیمنگاه و ضربه گیر کابین و وزنه تعادل، در فضای داخلی چاهک و پایینترین حد مسیر حرکت کابین و وزنه تعادل قرار میگیرند. این ضربه گیرها یا ستونهای نشیمنگاه باید به نحوی در کف چاهک نصب یا اجرا شوند که پس از برخورد کابین یا وزنه تعادل به آنها و فشرده شدن کامل، فضای خالی به عنوان جانپناه باقی بماند به گونه ای که بتوان مکعبی مجازی به ابعاد1000× 600 × 500 میلیمتر روی یکی از وجوه چاهک ایجاد نمود. در صورتیکه ضربه گیر وزنه تعادل متحرک باشد ارتفاع پایه ستون نشیمنگاه ضربه گیر وزنه تعادل با هر مقداری مجاز میباشد. حداقل ارتفاع ستون نشیمنگاه ضربه گیرکابین 500 میلیمتر میباشد.

۱۵-۲-۲-۷ درهای طبقات، درها و دریچه های اضطراری و بازدید

۱۵-۲-۲-۷-۱: حداقل ارتفاع مفید ورودی کابین در طبقات برای ورود عادی باید 200 سانتیمتر با رواداری 5 سانتیمتر باشد.

۱۵-۲-۲-۷-۲: درهای طبقات باید پس از نصب ریلهای راهنما طبق نقشه های موردنظر به صورت کاملاً شاقول شده نصب شوند و هیچگونه شکاف یا جای باز غیرمعمول نداشته باشند.

۱۵-۲-۲-۷-۳: نصب هرگونه درِ اضافه به جز درهای مخصوص طبقات در ناحیه ورودی به کابین ممنوع میباشد.

۱۵-۲-۲-۷-۴: در آسانسورهایی که فاصله بین دو طبقه متوالی آن بیش از11 متر باشد یک در اضطراری باید در محل مناسب در نظر گرفته شود به طوریکه فاصله آنها حداکثر 11 متر باشد، همچنین:

 – درهای بازرسی (درصورت وجود) باید دارای حداقل ارتفاع 1.4 متر و حداقل پهنای 0.6 متر باشند.

 – درهای اضطراری باید حداقل ارتفاع 1.8 متر و حداقل پهنای 0.35 متر باشند.

 – دریچه های بازدید (در صورت وجود) باید حداکثر 0.5 متر درازا و 0.5 متر پهنا داشته باشند.

 – کلیه درها و دریچه های فوق الذکر باید به قفل ایمنی طبق مقررات بند ۱۵-۲-۳-۷-۵ مجهز بوده و به سمت بیرون چاه باز شوند.

۱۵-۲-۲-۷-۵: نحوه باز و بسته شدن درها و دریچه های اضطراری چاه آسانسور باید به گونه ای باشد که از سمت بیرون بدون کلید باز نشوند، ولی از داخل به راحتی و بدون نیاز به کلید باز و بسته شوند. همچنین در محل قفل، مدار الکتریکی توسط شرکتهای سازنده آسانسور طراحی و نصب گردد که هنگام باز شدن آنها کارکرد عادی آسانسور متوقف شود.

۱۵-۲-۲-۷-۶: برآمدگی یا فرورفتگیهای پشت درهای طبقات (در نوع بدون درِ کابین، سمت چاه آسانسور) به نحوی باشد که سبب گیرکردن ناخواسته دست یا لباس یا هرگونه شیء خارجی نگردد.

 حداکثر ناصافی مجاز 5 میلیمتر میباشد.

۱۵-۲-۲-۷-۷: نباید هیچگونه در، دریچه اضطراری و دریچه تخلیه هوا در سمتی که وزنه تعادل قرار میگیرد، تعبیه گردد.

 تبصره: دریچه اضطراری برای ورود به بالای کابین در زیرسطح سقف چاه یا یکی از دیواره های چاه از فضای موتورخانه به ابعاد 0.6 × 0.6 متر تعبیه شود که بازشوی آن به بیرون چاه بوده و طبق بند ۱۵-۲-۲-۷-۵ دارای قفل ایمنی باشد.

 ۱۵-۲-۲-۷-۸: حداقل ارتفاع کف به کف دو طبقه متوالی در هر سمت چاه آسانسور (آسانسورهای با درِ رو به رو شامل این مورد نبوده و به صورت مجزا در نظر گرفته میشود) برای تعبیه درِ طبقه آسانسور طبق جدول ۱۵-۲-۲-۷-۸ میباشد و طبقاتی که ارتفاع آنها کمتر از ابعاد این جدول میباشد به عنوان طبقه توقف محسوب نشده و آسانسور نباید در آن طبقه توقف نماید.

 

جدول ۱۵-۲-۲-۷-۸ حداقل فاصله کف به کف طبقات

فاصله کف به کف (میلیمتر)	نحوه باز شدنِ در	ارتفاع مفید در (میلیمتر)
2450	افقی	2000
2550		2100
2750		2300
3700	قائم	2300
4000		2500

 

۱۵-۲-۲-۷-۹: در آسانسورهای گروهی (۲ آسانسور یا بیشتر) در کف موتورخانه و در امتداد پاگرد جلوی در طبقه آخر دریچه ای برای حمل متعلقات داخل موتورخانه مانند موتور گیربکس، تابلو کنترل به توقف آخر تعبیه شود که بازشوی آن به سمت موتورخانه باشد ابعاد این دریچه متناسب با اندازه های سیستم محرکه یا وسایل سنگین داخل موتورخانه در نظر گرفته شود. همچنین قلاب سقف یا مونوریلی در سقف موتورخانه تعبیه گردد که روی این دریچه نیز کاربرد داشته باشد.

۱۵-۲-۲-۷-۱۰: طراحی و نصب درها یا دریچه ها و یا قطعات آنها باید به گونه ای باشد که در اثر حوادث عادی مانند ضربه، حریق، ترکیدگی لوله های آب و غیره به داخل چاه آسانسور سقوط ننماید.

۱۵-۲-۲-۸ تخلیه هوای چاه و موتورخانه

۱۵-۲-۲-۸-۱: هوای چاهی که آسانسور را در خود جای داده و بیش از دو طبقه امتداد داشته باشد باید مستقیًما یا از طریق موتورخانه به فضای آزاد تخلیه شود. مساحت دریچه تخلیه هوا نباید کمتر از 1 درصد مساحت مقطع چاه آسانسور باشد.

۱۵-۲-۲-۸-۲: در صورتیکه سرعت آسانسور بیش از 2/5 متر بر ثانیه باشد سطح تخلیه هوا باید حداقل 0/3 متر مربع باشد.

۱۵-۲-۲-۸-۳: اگر تعداد دو یا سه آسانسور در یک چاه مشترک قرار گیرند سطح دریچه تخلیه هوا (تهویه) 0.3 مترمربع کافی میباشد. ولی برای چهار آسانسور میبایستی به 0.4 متر مربع افزایش یابد و به نحوی محافظت شود که از نفوذ باران و برف، ورود پرندگان و حیوانات دیگر به چاه جلوگیری شود.

۱۵-۲-۲-۸-۴: دریچه تخلیه هوا باید به صورت دستی عمل نماید.

۱۵-۲-۲-۸-۵: چاه آسانسور نباید وسیلهء تخلیه هوای ساختمان باشد.

۱۵-۲-۲-۸-۶: تخلیه هوای چاه هر گروه آسانسور مستقل از چاه های گروه دیگر خواهد بود. بنابراین نباید بین آنها ارتباط تخلیه هوا وجود داشته باشد.

۱۵-۲-۲-۹ رواداریهای اجرای چاه

۱۵-۲-۲-۹-۱: در اجرای سازه چاه آسانسور با توجه به نوع سازه و پوشش دیواره ها، رواداریهای ذکر شده در سایر مباحث مقررات ملی ساختمان لازم الاجرا میباشد.

۱۵-۲-۲-۹-۲: رواداری شاقول بودن دیواره های داخل چاه آسانسور مطابق جدول ۱۵-۲-۲-۹-۲ میباشد، در صورت عدم رعایت این اندازه ها، ابعاد مفید چاه پس از کسر ناشاقولیها ملاک عمل میباشد.

 

جدول ۱۵-۲-۲-۹-۲ حداکثر ناشاقولی مجاز ابعاد چاه آسانسور

ارتفاع چاه آسانسور	حداکثر ناشاقولی مجاز
30 متر	25 میلیمتر
30-60 متر	25 میلیمتر
بزرگتر از 60 متر	50 میلیمتر

 

۱۵-۲-۲-۹-۳: در صورتیکه چاه دارای چند آسانسور باشد خطوط شاقولی در سمت مجاور آسانسورها باید حداقل 200 میلیمتر فاصله داشته باشند (مطابق شکل ۱۵-۲-۲-۹-۳ با در نظر گرفتن تیغه جداساز)، همچنین رواداری ناشاقولی در محلهای قیدشده با حرف “L” حداکثر 25 میلیمتر است.

۱۵-۲-۲-۹-۴: نظر به اینکه در سازه های مرتفع (برجها) تغییرمکان جانبی مجاز تحت تأثیر نیروهای باد در نظر گرفته میشود، لذا باید تمهیدات خاصی برای این منظور در طراحی آسانسور مدنظر قرار گیرد.

 

شکل ۱۵-۲-۲-۹-۳ خطوط شاقولی و دیواره های جداساز چاه های آسانسور