۱۶-۴-۴-۱ کلیات
الف) مصالح لوله کشی توزیع آب مصرفی (لوله کشی آب سرد و آب گرم مصرفی) در داخل ساختمان (یا ملک) باید با رعایت الزامات مندرج در (۱۶-۴-۴)” انتخاب مصالح” انتخاب و کنترل شود.
ب) روی هر شاخه از لوله و هر قطعه از اجزای لوله کشی مانند فیتینگ، فلنج و شیر باید علامت کارخانه سازنده و استاندارد مورد تاییدی که لوله و قطعه مورد نظر بر طبق آن ساخته و آزمایش شده است، به صورت ریختگی، برجسته یا مهر پاک نشدنی نقش شده باشد.
پ) استفاده از مصالح کار کرده، آسیب دیده و معیوب مجاز نیست.
ت) مصالح لوله کشی باید در برابر اثر خوردگی و تغییر کیفیت، ناشی از اثر آب مصرفی که از شبکه آب شهری به ساختمان (یا ملک) انشعاب میدهد، مقاوم باشد.
ث) مصالح لوله کشی توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی نباید بیش از 8 درصد سرب داشته باشد. ۱- موادی که برای آب بندی در اتصال دنده ای، روی دنده ها اضافه میشود، نباید سرب داشته باشد.
۲- مصالح لوله کشی نباید بر کیفیت آب آشامیدنی اثر زیان آور داشته باشد و نباید رنگ، طعم و بوی آن را تغییر دهد.
۱۶-۴-۴-۲ حداکثر فشار و دمای کار مجاز
الف) حداکثر فشار کار مجاز اجزای لوله کشی (لوله، فیتینگ، فلنج، شیر و دیگر اجزای لوله کشی) توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی در دمای کار 60 درجه سلسیوس (140درجه فارنهایت)، نباید از 10 بار (150 پوند بر اینچ مربع) کمتر باشد.
ب) به منظور صرفه جویی در مصرف انرژی و جلوگیری از خوردگی در لوله ها، دمای آب گرم مصرفی نباید از 60 درجه سلسیوس (140درجه فارنهایت) بیشتر باشد.
پ) عمر مفید لوله و دیگر اجزای لوله کشی در شرایط کارکرد ارائه شده در جدول (۱۶-۴-۴-۲)”پ”، سرجمع نباید از 50 سال کمتر باشد.
جدول شماره (۱۶-۴-۴-۲) “پ”: شرایط کارکرد لوله و دیگر اجزای لوله کشی توزیع آب مصرفی
|
کاربرد |
تغییرات فشار (بار) |
حداکثر دما (درجه سلسیوس) |
تعداد ساعات مصرف در سال |
|
لوله کشی آب سرد مصرفی |
صفر تا 10 |
25 |
8760 |
|
لوله کشی آب گرم مصرفی |
صفر تا 10 |
60 |
8510 |
|
85 |
250 |
۱۶-۴-۴-۳ انتخاب لوله
الف) لوله های فلزی
۱- لوله های فلزی مورد استفاده در سیستم توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی باید مطابق یکی از استانداردهای جدول شماره (۱۶-۴-۴-۳) “الف” باشد.
۲- لوله های مورد استفاده در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی علاوه بر استانداردهای جدول (۱۶-۴-۴-۳) “الف” باید از نظر بهداشتی با استاندارد NSF61 نیز تطابق داشته باشد.
۳- انتخاب لوله های فلزی از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جداره، اندازه و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای تعیین شده در جدول (۱۶-۴-۴-۳) “الف” باشد.
۴- برای شرایط کار عادی “لوله وزن متوسط” و برای شرایط کار سخت “لوله سنگین” باید انتخاب شود.
ب) لوله های غیر فلزی تک لایه
۱- لوله های غیر فلزی تک لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و گرم مصرفی باید مطابق یکی از استانداردهای جدول شماره (۱۶-۴-۴-۳) “ب” باشد.
۲- لوله های غیرفلزی تک لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی علاوه بر استانداردهای جدول (۱۶-۴-۴-۳) “ب”، باید از نظر بهداشتی با استانداردNSF61 و DVGW نیز تطابق داشته باشد.
۳- انتخاب لوله های غیر فلزی تک لایه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضحامت جدار، اندازه و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مشخص شده در جدول (3-4-4-16) “ب” باشد.
(پ) لوله های چند لایه
۱- لوله های چند لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و گرم مصرفی باید مطابق یکی از استانداردهای جدول شماره (۳-۴-۴-۱۶) “پ” باشد.
۲- لوله های چند لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و گرم مصرفی علاوه بر استانداردهای جدول (۳-۴-۴-۱۶) “پ” باید از نظر بهداشتی با NSF61 نیز تطابق داشته باشد.
۳- انتخاب لوله های چند لایه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جدار، اندازه و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مشخص شده در جدول (۳-۴-۴-۱۶) “پ” باشد.
جدول شماره (۳-۴-۴-۱۶)“الف”: لوله های فلزی مورد استفاده در توزیع آبسرد و آبگرم مصرفی
|
جنس لوله استاندارد |
لوله های فولادی گالوانیزه |
لوله های مسی و آلیاژهای مس |
|
ISIRI |
423 (وزن متوسط یا سنگین) |
—- |
|
EN-BS-DIN |
10220/10255 |
EN-1056 |
|
ISO |
65/4200 (متوسط یا سنگین) |
274 |
|
ANSI/ASTM |
A53/A53M |
B88 |
جدول شماره (۳-۴-۴-۱۶)“ب”: لوله های غیر فلزی تک لایه مورد استفاده در توزیع آبسرد و آبگرم مصرفی
|
جنس لوله استاندارد |
پلی اتیلن مشبک PEX |
پلی اتیلن دمای بالا PE-RT |
پلیپروپیلن PP |
|
ISIRI |
13025 |
5 تا 12753-1 |
6314-1, 2 |
|
BS |
7291/5556 |
— |
— |
|
DIN |
16892/16893 |
16833/16834 |
8077/8078 |
|
ANSI/ASTM |
F876/F877 |
F2623/F2769 |
F2389 |
|
CAN/CSA |
B137.5 |
— |
B137.11 |
|
DVGW |
W542 |
W542 |
W542 |
|
ISO |
15875/4065 |
— |
15874 |
جدول شماره (۳-۴-۴-۱۶)“پ”: لوله های چند لایه (دارای یک لایه فلزی) مورد استفاده در توزیع آبسرد و آبگرم مصرفی
|
جنس لوله استاندارد |
پلی اتیلن مشبک – آلومینیم – پلی اتیلن مشبک PEX-AL-PEX |
پلی اتیلن دما بالا – آلومینیم- پلی اتیلن دما بالا PERT-AL-PERT |
|
ISIRI |
12753 |
12753 |
|
DIN |
16836 |
16836 |
|
ANSI/ASTM |
F1281/F2262 |
F1282/F1335 |
|
CAN/CSA |
B137.10 |
—- |
|
BS-EN-ISO |
21003 |
21003 |
|
DVGW |
W542/543 |
W542/543 |
۱۶-۴-۴-۴ انتخاب فیتینگ
الف) فیتینگهایی که در لوله کشی توزیع آب سرد و گرم مصرفی در داخل ساختمان به کار میرود باید از نظر جنس، اندازه، ضخامت جدار و دیگر مشخصات با لوله ها مطابقت داشته باشد و برای کار با لوله های انتخاب شده مناسب باشد.
۱- فیتینگها باید علاوه بر تطابق با استانداردهایی که در قسمتهای بعدی به آنها اشاره شده، از نظر بهداشتی با NSF61 نیز تطابق داشته باشد.
۲- در صورت استفاده از مهره ماسوره، انتخاب مهره ماسوره باید از نوعی باشد که سطح آب بند بین دو قطعه آن مخروطی یا تخم مرغی باشد. کاربرد مهره ماسوره هایی که سطح آب بند آنها صفحه صاف عمود بر محور باشد، مجاز نیست.
ب) فیتینگهایی که در لوله کشی فولادی گالوانیزه استفاده میشود باید از نوع چدنی چکشخوار یا فولادی دنده ای گالوانیزه و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
|
فیتینگهای ساخته شده از چدن چکشخوار |
فیتینگهای فولادی دنده ای گالوانیزه |
|
ISO 49 |
ISO 4145 |
|
EN10242 |
EN10241 |
|
ANSI/ASME B16.3 |
ANSI/ASME B16.11 |
۱- انتخاب فیتینگ ساخته شده از چدن چکشخوار یا فیتینگهای فولادی دنده ای گالوانیزه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جدار، اندازه، مشخصات دنده و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
پ) فیتینگهایی که در لوله کشی مسی استفاده میشود باید از نوع مسی یا آلیاژهای مس، مناسب برای اتصال لحیمی مویینگی یا اتصال فیتینگ فشاری و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
ISO 2016
EN 1254-1,2,3,4,5
ASME B16.18, B 16.26
۱- انتخاب فیتینگ مسی یا آلیاژهای مس از استاندارهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جدار، اندازه و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
ت) فیتینگهایی که در لوله کشی پلاستیکی توزیع آب سرد و گرم مصرفی داخل ساختمان به کار میروند، باید از نظر بهداشتی، شرایط دما و فشار کار، برای اتصال به لوله پلاستیکی انتخاب شده مناسب باشند.
۱- فیتینگهایی که در لوله کشی پلی اتیلن مشبک تک لایه (PEX) به کار میروند باید از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع و طبق یکی از استانداردهای زیر باشند.
ISO 15875 , 10508
ANSI/ASTM F877, F1807, F1865, F1960 , F1961 ,F2080, F2098, F2159
CAN/CSA B137
۲- فیتینگهایی که در لوله کشی پلی اتیلن مشبک – آلومینیوم – پلی اتیلن مشبک (PEX-AL-PEX) به کار میروند باید از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
ISO 21003
ANSI/ASTM F1281 , F1282 , F1974 , F2434
CAN/CSA B137.10
۳- فیتینگهایی که در لوله کشی تک لایه پلی اتیلن دمای بالا (PE –RT) نوع 1 و 2 به کار میروند باید از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع و طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:
ISO 22391-3
ANSI/ASTM D2609 , D3261 , F1055 , F2735
CAN/CSA B137.10
۴- فیتینگهایی که در لوله کشی پلی اتیلن پنج لایه (PE- RT/ AL/PE -RT) نوع 1 و 2 به کار میروند باید از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع و طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:
ISO 21003
ANSI/ASTM F1974
CAN/CSA B137.9, B137.10
۵- فیتینگهایی که در لوله کشی پلیپروپیلن به کار میروند باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشند:
ISO 15874-3
I-DIN 16962-10
ISIRI 6413-3
۶- انتخاب فیتینگهای پلاستیکی از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جدار و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تایید باشد.
۱۶-۴-۴-۵ انتخاب فلنچ
الف) فلنجهایی که در لوله کشی فولادی گالوانیزه برای توزیع آب سرد و گرم مصرفی در داخل ساختمان به کار میروند باید از جنس چدنی، چدن چکشخوار یا فولادی گالوانیزه، مخصوص اتصال دنده ای بوده و با NSF61 و همچنین با یکی از استانداردهای زیر تطابق داشته باشند:
|
فلنج چدنی دنده ای |
فلنج چدنی چکشخوار دنده ای |
فلنج فولادی دنده ای |
|
EN1092-2 |
EN1092-2 |
EN1092-1 |
|
ISO7005-2 |
ISO7005-2 |
ISO7005-1 |
|
ASME16.1 |
ASME16.1 |
ASME16.5 |
۱- انتخاب فلنج چدنی، چدن چکشخوار یا فولادی گالوانیزه، مخصوص اتصال دنده ای، از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، اندازه، نوع ساخت، نوع دنده و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
۱۶-۴-۴-۶ انتخاب شیر
الف) شیرهایی که در لوله کشی توزیع آب سرد و گرم مصرفی به کار میروند باید از نظر جنس، اندازه، نوع دنده، نوع و ابعاد فلنج و دیگر مشخصات برای کاربرد با نوع لوله، فیتینگ و فلنج مناسب باشند.
۱- شیرها باید از نظر بهداشتی با NSF61 تطابق داشته باشد.
۲- در لوله کشیهای فولادی گالوانیزه، تا قطر 50 میلیمتر (2) اینچ، شیرها باید از جنس برنج یا برنزِ مخصوص اتصال دنده ای باشد. شیرهای به قطر اسمی 65 تا 100 میلیمتر (21/2 تا 4 اینچ) باید از جنس برنج یا برنزِ مخصوص اتصال دنده ای و یا چدنیِ مخصوص اتصال فلنجی باشد. شیرهای به قطر اسمی 125 و 150 میلیمتر ( 5 و 6 اینچ) باید از جنس چدن و مخصوص اتصال فلنجی باشد
۳- در لوله کشی مسی، شیرها باید از جنس برنج یا برنز و مخصوص اتصال دنده ای باشد.
۴- در لوله کشی پلاستیکی، شیرها باید از جنس برنج یا برنز و مخصوص اتصال دنده ای باشد.
ب) شیرهای برنجی یا برنزی، مخصوص اتصال دنده ای، باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:
|
شیرهای کشویی (GATE VALVES) |
شیرهای کف فلزی (GLOBE VALVES) |
شیرهای یک طرفه (CHECK VALVES) |
|
BS-EN13828 |
BS- EN13828 |
BS-EN13828 |
|
MSS SP-80 |
MSS SP -80 |
MSS SP-80 |
|
JIS B2011 |
JIS B2011 |
JIS B2011 |
۱- انتخاب شیرهای برنجی یا برنزی مخصوص اتصال دنده ای از استانداردهای دیگر، به شرطی مجاز است که از نظر جنس، اندازه، نوع ساخت، نوع دنده و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
پ) شیرهای چدنی، مخصوص اتصال فلنجی، باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:
|
شیرهای کشوئی (GATE VALVES) |
شیرهای کف فلزی (GLOBE VALVES) |
شیرهای یک طرفه (CHECK VALVES) |
|
EN1171, 1092 |
EN 13789 , 1092 |
EN 12334 |
|
ISO 5996 |
ISO 5752 |
ISO 5752 |
|
JIS B2031 |
ISO B2031 |
JIS B 2031 |
|
ANSI/ASTM B16.10 |
ANSI/ASTM B 16.10 |
NSI/ASTM B16.10 |
۱- انتخاب شیرهای چدنی مخصوص اتصال فلنجی از استانداردهای دیگر، به شرطی مجاز است که از نظر جنس، اندازه، نوع ساخت، نوع اتصال و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
ت) شیرهای برنجی و برنزی با اتصال دنده ای که در لوله کشی مسی به کار میرود باید طبق یکی از استانداردهای مقرر شده در (۱۶-۴-۴-۶) “ب” باشد. اتصال این شیرها به لوله مسی از نوع فیتینگ فشاری است و به کمک یک قطعه واسط (برنجی یا برنزی) صورت میگیرد.
۱۶-۴-۴-۷ اتصالات قابل انعطاف
الف) اتصالات قابل انعطاف که بین انتهای لوله و شیر برداشت لوازم بهداشتی نصب میشود، باید از نظر بهداشتی با NSF61 و همچنین استانداردهای ذکر شده در(۱۶-۴-۴-۴) تطابق داشته باشد.
۱۶-۴-۴-۸ اتصال
الف) کلیات
۱- اتصال لوله به لوله، لوله به فیتینگ یا شیر، فیتینگ به فیتینگ یا شیر، در لوله کشیهای فولادی گالوانیزه، مسی و پلاستیکی که در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی ساختمان به کار میرود، باید طبق الزامات مندرج در این قسمت از مقررات صورت گیرد.
۲- همه اتصالات باید در زیر فشار آزمایش پس از نصب، که در (۱۶-۴-۹-۲) مقرر شده است، آب بند و گاز بند و مقاوم باشد.
۳- پیش از اتصال، دهانه لوله باید در سطح عمود بر محور بریده شود، براده ها و مواد اضافی از لبه های دهانه جدا گردد و داخل لوله از هر گونه مواد اضافی که مانع جریان آب میشود، کاملأ پاک و تمیز گردد. دهانه انتهای لوله باید کاملاً باز و سطح مقطع داخلی آن برابر سطح مقطع داخلی لوله یا فیتینگ مورد نظر برای اتصال باشد.
ب) اتصال در لوله کشی فولادی گالوانیزه
۱- اتصال اجزای لوله کشی فولادی گالوانیزه تا قطر اسمی 50 میلیمتر (2 اینچ) باید از نوع اتصال دنده ای باشد.
۲- در اتصال اجزای لوله کشی فولادی گالوانیزه در قطرهای نامی 65 و 80 و 100 میلیمتر (21/2، 3 و 4 اینچ)، میتوان از اتصال دنده ای یا فلنجی استفاده کرد.
۳- اتصال اجزای لوله کشی فولادی گالوانیزه در قطر اسمی 125 و 150 میلیمتر ( 5 و 6 اینچ) باید از نوع اتصال فلنجی باشد.
۴- اتصال دنده ای باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
ISO 1.7
EN 10226-1
ISIRI 1798
۵- در اتصال فلنجی، جنس فلنج باید چدنی، چدن چکشخوار یا فولادی گالوانیزه از نوع دنده ای و طبق (۱۶-۴-۴-۵)”انتخاب فلنج” باشد. نوع دنده فلنج باید بر اساس یکی از استانداردهای (۱۶-۴-۴-۸) “ب” انتخاب شود. واشر آب بندی بین دو فلنج متقابل نباید برای آب آشامیدنی اثر زیان آور داشته باشد.
۶- اتصال دنده ای که دنده های آن طبق استانداردهای دیگر باشد، به شرطی مجاز است که از نظر مشخصات و اندازه های دنده طبق یکی از استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
پ) اتصال در لوله کشی مسی
۱- در اتصال لحیمی مویینگی سطوح اتصال دو قطعه را باید کاملا تمیز کرد و مفتول لحیم کاری را باید تا دمای ذوب گرم کرد، به طوری که فاصله مویینه بین دو قطعه را در تمام سطوح اتصال (گیر) پرکند.
۲- در اتصال لحیمی مویینگی، در شرایط عادی، مفتول لحیم کاری باید از نوع نرم باشد. دمای ذوب لحیم کاری نرم باید کمتر از 427 درجه سلسیوس 800) درجه فارنهایت) باشد. مفتول لحیم کاری ممکن است از آلیاژهای قلع – نقره، قلع – مس یا قلع – آنتیموان (95-5) باشد.
استفاده از مفتول لحیم کاری که میزان سرب آن بیش از 0/2 درصد باشد مجاز نیست.
۳- در اتصال لحیم مویینگی، مفتول لحیم کاری باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشد:
ISO 2016
DIN 1707
EN 9453, 1254
ANSI/ASTM B 32, B 16.22
۴- در اتصال فیتینگ فشاری، فیتینگهای انتخابی باید طبق استانداردهای مقرر شده در (4-4-4-16) “پ” باشد.
۵- در اتصال لحیمی مویینگی و اتصال فیتینگ فشاری، در لوله کشی مسی، استفاده از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که مفتول لحیم کاری و طول اتصال لحیمی و نوع دنده و اندازه آن در اتصال فشاری، طبق استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
ت) اتصال در لوله کشی غیر فلزی
۱- اتصال لوله به لوله، لوله به فیتینگ و فیتینگ به فیتینگ در لوله کشی غیر فلزی به دو روش مکانیکی یا جوشی صورت میگیرد.
۲- اتصال مکانیکی باید از نوع دنده ای یا فشاری باشد. اتصال دنده ای یا فشاری با کمک واسط، از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع، طبق توصیه کارخانه سازنده باید صورت گیرد. نوع اتصال باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشد:
ISO 21003-3
EN 12502
ANSI/ASTM 877
۳- اتصال جوشی لوله به لوله و لوله به فیتینگ باید با گرم کردن سطح تماس آنها و یا به کمک چسب مخصوص در سطح تماس آنها صورت گیرد. هر کدام از این دو روش باید مطابق یک استانداردهای معتبر صورت گیرد.
۴- اتصال جوشی یا اتصال مکانیکی لوله های غیر فلزی باید مطابق توصیه کارخانه سازنده صورت گیرد. توصیه کارخانه سازنده باید مطابق یکی از استانداردهای معتبر باشد.
۵- استاندارد فیتینگ مناسب برای لوله های غیر فلزی باید در کارخانه، بصورت نوشته پاک نشدنی روی لوله مشخص شده باشد.
ث) اتصال دو لوله ناهمجنس
۱- اتصال لوله یا فیتینگ فولادی به لوله یا فیتینگ مسی باید با واسطه یک فیتینگ برنجی یا فیتینگ مورد تأیید دیگر صورت گیرد. اتصال فیتینگ واسط به لوله مسی باید از نوع لحیمی مویینگی یا از نوع فشاری باشد. اتصال فیتینگ برنجی واسط به لوله یا فیتینگ فولادی گالوانیزه، باید از نوع دنده ای باشد.
۲- اتصال لوله غیرفلزی به لوله یا فیتینگ فولادی یا مسی باید به کمک یک واسط برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع یا واسط مورد تأیید دیگر، صورت گیرد.
