۱۶-۴-۷-۱ کلیات

الف) لوله کشی توزیع آب آشامیدنی در ساختمان (یا ملک) باید به ترتیبی طرح، نصب و نگهداری شود که از هرگونه آلوده شدن با آب غیر آشامیدنی و دیگر مایعات، مواد جامد یا گازی که ممکن است از طریق اتصال مستقیم یا از طریق هر اتصال دیگری، به آن وارد شود یا در آن نفوذ کند، حفاظت شود.

 ب) اگر در ساختمان غیر از لوله کشی آب آشامیدنی، لوله کشی دیگری مخصوص آب یا دیگر مایعات غیر آشامیدنی وجود داشته باشد، هریک از این دو شبکه لوله کشی، باید با رنگ یا برچسبهای فلزی مورد تأیید مشخص شود، به طوری که شناسایی هر یک از این دو شبکه لوله کشی به آسانی امکانپذیر باشد.

 ۱۶-۴-۷-۲ اتصال مستقیم

الف) اتصال مستقیم بین لوله کشی آب آشامیدنی و لوله کشی آب غیرآشامیدنی مجاز نیست. مگر آنکه با نصب لوازم مورد تأیید، از برگشت جریان جلوگیری شود.

ب) اتصال مستقیم بین لوله کشی توزیع آب سرد و لوله کشی آب گرم مصرفی مجاز نیست، مگر آنکه با نصب لوازم مورد تأیید از برگشت جریان جلوگیری شود.

پ) اتصال مستقیم بین لوله کشی آب آشامیدنی که از شبکه آب شهری تغذیه میشود و شبکه لوله کشی آب آشامیدنی که از منابع خصوصی تغذیه میشود، مجاز نیست.

 ت) اتصال مستقیم لوله کشی آب آشامیدنی به لوله کشی فاضلاب و آب باران مجاز نیست.

 ۱۶-۴-۷-۳ لوازم جلوگیری از برگشت جریان

الف) لوازم و شیرهایی که برای جلوگیری از برگشت جریان آبِ ناشی از فشار معکوس یا مکش سیفونی، به کار میرود باید برابر الزامات این قسمت از مقررات و از نظر مشخصات ساخت و آزمایش طبق یکی از استانداردهای معتبر و مورد تأیید باشد.

ب) فاصله هوایی

 ۱- حداقل فاصله هوایی قائم باید از زیر دهانه خروجی لوله آب آشامیدنی تا تراز روی لبه سرریزآب هریک از لوازم بهداشتی، هر مخزن آب، یا هر نوع دهانه تخلیه دیگر، که آب در آن میریزد، اندازه گیری شود.

 پ) شیر یک طرفه

۱- شیر یک طرفه ای که برای جلوگیری از برگشت جریان آب به داخل لوله کشی آب آشامیدنی نصب میشود، باید از نوع فنردار با نشیمن آب بند باشد و فقط در یک جهت به آب اجازه جریان دهد و در جهت دیگر هیچ نشتی نداشته باشد.

 ۲- شیر یک طرفه دوتایی باید شامل دو عدد شیر یک طرفه فنر دار با نشیمن آب بند باشد که پشت سر هم روی لوله نصب میشود. بین این دو شیر یک طرفه یک اتصال برداشت آب برای آزمایش با شیر قطع و وصل قرار میگیرد. دو طرف این مجموعه باید شیرهای قطع و وصل نصب شود.

 ۳- شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه باید شامل دو عدد شیر یک طرفه فنردار با نشیمن آب بند باشد. در فاصله بین این دو شیر یک طرفه یک شیر اطمینان اختلاف فشار نصب میشود. دو طرف این مجموعه شیرهای قطع و وصل و در بین آن، یک شیر برداشت برای آزمایش نصب میشود. وقتی فشار بین دو شیر یک طرفه بیش از فشار آب بالا دست (ورود آب) باشد شیر اطمینان باز و مقداری آب خارج میشود.

ت) خلاء شکن

 ۱- خلاءشکن آتمسفر یک یا فشاری (فنردار)، که برای جلوگیری از برگشت جریان ناشی از مکش سیفونی نصب میشود، باید از نظر مشخصات ساخت و آزمایش طبق یکی از استانداردهای معتبر و مورد تأیید باشد.

 ۲- خلاء شکن باید در فشار متعارف جو بتواند دهانه ورود هوای آزاد را باز کند، خلاء داخل لوله خروجی را بشکند و فشار داخل آن را به فشار جو برساند. دهانه ورود هوا به خلاء شکن نباید زیر هود آشپزخانه یا هرجای دیگری که هوای آلوده دارد، قرارگیرد.

 ۳- خلاء شکن باید طوری نصب شود که زیر آن دست کم 150 میلیمتر بالاتر از تراز لبه سرریز لوازم بهداشتی یا هر مصرف کننده دیگر آب قرار گیرد. خلاء شکن باید طوری نصب شود که قطعه متحرک آن حرکت قائم رو به بالا و پایین داشته باشد.

 ۴- نصب خلاء شکن به تنهایی برای جلوگیری از برگشت جریان ناشی از فشار معکوس کافی نیست.

ث) جدول شماره (۱۶-۴-۷-۳) “ث” کاربرد انواع مختلف لوازم جلوگیری از برگشت جریان را نشان میدهد.

 

 

جدول شماره (۱۶-۴-۳-۷) “ث”: کاربرد انواع مختلف روشهای جلوگیری از برگشت جریان

روش جلوگیری از برگشت جریان	درجه آلودگی	کاربرد	شماره استاندارد
فاصله هوایی	ظاهری– 1 غیر بهداشتی2	فشار معکوس – مکش سیفونی	ASME A112.12
نصب شیراطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه	ظاهری- غیر بهداشتی	فشار معکوس – مکش سیفونی	ASSE 1013 AWWA C511 CSA CAN /CSA- B64.4
نصب شیر یک طرفه دوتایی	ظاهری	فشار معکوس- مکش سیفونی	ASSE 1015 AWWA C510
نصب شیر یک طرفه دوتایی با شیر تخلیه بین آنها	ظاهری	فشار معکوس- مکش سیفونی	ASSE 1012 CSA CAN/CSA-B64.3
نصب خلا شکن اتمسفریک	ظاهری- غیر بهداشتی	فقط مکش سیفونی	ASSE1001 CSA CAN/CSA- B64.1.1
نصب خلا شکن فشاری	ظاهری- غیر بهداشتی	فقط مکش سیفونی	ASSE1020
نصب خلا شکن برای شیر سرشلنگی	ظاهری- غیر بهداشتی	فشار معکوس- مکش سیفونی	ASSE1011 CSA CAN /CSA- B64.2

 

۱- آلودگی ظاهری: آلودگی آب در حدی که کیفیت آن از نظر سلامت عمومی غیر بهداشتی نباشد ولی خصوصیات ظاهری آن، مانند رنگ، طعم، بو و غیره در حدی باشد که نتوان آن را به عنوان آب آشامیدنی مناسب دانست.

 ۲- آلودگی غیر بهداشتی: آلودگی آب در حدی که کیفیت آن از نظر سلامت عمومی غیر بهداشتی باشد و موجب مسمومیت یا انتشار بیماری و آسیبهای مشابه گردد.

۱۶-۴-۷-۴ حفاظت دهانه های خروج آب

الف) دهانه های خروج آب از شیرهای برداشت آب آشامیدنی باید با فاصله هوایی حفاظت شوند.

 فاصله هوایی قائم بین لبه زیر دهانه خروج آب تا روی لبه سرریز آب لوازم بهداشتی، مخازن آب یا هر دستگاه دریافت کننده آب دیگر، باید دست کم برابر ارقام جدول شماره(۱۶-۴-۷-۴) “الف” باشد.

 

جدول شماره (۱۶-۴-۷-۴) “الف”: حداقل فاصله هوایی برای دهانه های خروج آب

لوازم بهداشتی	حداقل فاصله هوایی
	دور از دیوار1	نزدیک دیوار
دستشویی و لوازم بهداشتی دیگرکه قطر موثر دهانه خروج آب آنها بیش از 15 میلیمتر (1/2 اینچ) نباشد	25 میلیمتر  (1 اینچ)	40 میلیمتر  (½ 1 اینچ)
سینکهای شستشو و لگنهای رختشویی، با شیرهای گردن غازی و لوازم بهداشتی دیگری که قطر موثر دهانه خروج آب آنها بیش از 20 میلیمتر  (¾ اینچ) نباشد	40 میلیمتر  (½ 1 اینچ)	65 میلیمتر  (½ 2 اینچ)
وانهایی که شیرپرکن آنها روی بدنه وان نصب میشود و لوازم بهداشتی دیگری که قطر موثر دهانه خروج آب آنها بیش از 25 میلیمتر (1 اینچ) نباشد.	50 میلیمتر  (2 اینچ)	80 میلیمتر  (3 اینچ)
آبخوری و خروجیهای دیگر آب که قطر موثر دهانه خروج آب آنها بیش از 15 میلیمتر  (½ اینچ) نباشد.	25 میلیمتر  (1 اینچ)	40 میلیمتر  (½ 1 اینچ)
دهانه های خروجی آب مصرف کننده هایی که قطر موثر آنها بیش از 25 میلیمتر (1 اینچ) باشد.	دو برابر قطر موثر دهانه	سه برابر قطر موثر دهانه

 

۱- ارقام برای حالتی است که لبه دهانه خروج آب از یک دیوار، فاصله ای بیش از 3 برابر قطر موثر دهانه خروج آب داشته باشد.

 ۱- دهانه خروج آب از شیر یا لوله که آب را به کف شوی یا هر دهانه آزاد فاضلاب یا آب باران میریزد باید دست کم 150 میلیمتر با دهانه فاضلاب یا آب باران فاصله هوایی قائم داشته باشد.

 ب) شیرهای سرشلنگی:

۱- شیر سرشلنگی در شبکه لوله کشی آب آشامیدنی که برای آبیاری فضاهای سبز یا هر مصرف کننده دیگری کاربرد دارد باید با فاصله هوایی، شیر یک طرفه دوتایی یا یک شیر یک طرفه و یک خلاء شکن حفاظت شود.

 ۲- شیر تخلیه آب نباید زیر خاک قرار گیرد. حتی اگر سرشلنگی هم نباشد. این شیر باید در حوضچه مورد تأیید نصب شود. کف حوضچه باید تخلیه داشته باشد و اطمینان حاصل شود که آب در آن جمع نخواهد شد. دهانه خروجی شیر تخلیه باید نسبت به کف حوضچه دست کم 150 میلیمتر فاصله هوایی قائم داشته باشد.

 ۳- شیر سرشلنگی در موارد زیر نیاز به حفاظت ندارد:

 – شیرهای تخلیه آب گرمکن و دیگ آب گرم که فقط برای تخلیه این دستگاه ها کاربرد دارند.

– شیر سرشلنگی تغذیه آب ماشین رختشویی و ماشین ظرفشویی، در صورتی که مانع برگشت جریان روی این دستگاه ها پیش بینی شده باشد.

 ۴- اتصال دوش شلنگی (دوش کمر تلفنی) به لوله آب سرد مصرفی باید با نصب شیر یک طرفه دوتایی یا یک شیر یک طرفه و یک خلاء شکن حفاظت شود.

پ) شیر مخلوط

 ۱- نصب شیر مخلوط آب سرد و آب گرم مصرفی روی لوازم بهداشتی یا هر نوع مصرف کننده دیگر آب آشامیدنی به شرطی مجاز است که روی اتصال آب سرد به شیر مخلوط یک شیر یک طرفه نصب شود و دهانه مشترک خروج آب از شیر قابل مسدود شدن نباشد.

 ۲- در صورتی که دهانه خروج آب از شیر تکی یا مخلوط اتصال سر شلنگی داشته باشد، نصب یک شیر یک طرفه کافی نیست و طبق آن چه در (۱۶-۴۷-۴) “ب” مقرر شده، اتصال لوله آب سرد باید با لوازم برگشت جریان حفاظت شود.

۱۶-۴-۷-۵ اتصال به لوازم بهداشتی

الف) فلاش تانک مخصوص شستشوی توالت یا پیسوار

 ۱- لبه زیر دهانه ورود آب از شیر شناور به فلاش تانک باید دست کم 25 میلیمتر (1 اینچ) از لبه روی دهانه لوله سرریز آب تانک بالاتر باشد.

۲- اتصال آب از شبکه توزیع آب آشامیدنی به فلاش تانک باید با نصب یک شیر قطع و وصل و یک شیر شناور مورد تأیید حفاظت شود.

ب) فلاش والو مخصوص شستشوی توالت یا پیسوار

 ۱- اتصال آب از شبکه توزیع آب آشامیدنی به فلاش والو باید با فاصله هوایی، نصب یک شیر یک طرفه و یک خلاء شکن، یا با نصب شیر یک طرفه دوتایی حفاظت شود.

۲- اگر فلاش والو از نوعی باشد که در آن مانع برگشت جریان پیش بینی شده باشد نصب لوازم دیگری لازم نیست.

پ) بیده

 ۱- اتصال لوله کشی توزیع آب مصرفی به نوعی از بیده که آب فشان مغروق دارد، مطلقاً ممنوع است.

۲- تغذیه آب بیده تنها در صورتی مجاز است که آب مورد نیاز آن از تانک آب جداگانه و مخصوص آن بیده تأمین شود. این تانک باید با فاصله هوایی از شبکه توزیع آب ساختمان جدا باشد.

۱۶-۴-۷-۶ انشعاب آب برای مصارف دیگر

الف) تغذیه آب به تأسیسات گرمایی و سرمایی

 ۱- انشعاب آب از شبکه لوله کشی آب مصرفی برای تغذیه تأسیسات گرمایی، با آب گرم کننده یا بخار و نیز برای تغذیه تأسیسات سرمایی با آب سرد کننده، باید با پیش بینی فاصله هوایی، نصب یک شیر یک طرفه و یک خلاء شکن یا شیر یک طرفه دوتایی حفاظت شود.

 ۲- اگر به داخل لوله کشی تأسیسات گرمایی یا تأسیسات سرمایی محلوله ای شیمیایی تزریق شود، انشعاب آب باید با فاصله هوایی یا نصب شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه حفاظت شود.

 ب) انشعاب آب برای تغذیه لوله کشی آب آتشنشانی

 ۱- برای تغذیه لوله کشی آب آتشنشانی از شبکه لوله کشی آب مصرفی ساختمان، باید روی لوله انشعاب آب یک شیر قطع و وصل و یک شیر یک طرفه مورد تأیید نصب شود.

 پ) انشعاب آب برای تغذیه ماشین رختشویی و ماشین ظرفشویی

 ۱- اتصال آب برای تغذیه ماشین رختشویی و ماشین ظرفشویی و دستگاه های مشابه دیگر باید با فاصله هوایی یا یک شیر یک طرفه و یک خلاء شکن حفاظت شود.

 ۲- در صورتی که در این ماشینها مانع جلوگیری از برگشت جریان پیش بینی شده باشد، نصب این لوازم روی لوله انشعاب لازم نیست.

ت) انشعاب آب برای تغذیه مصارف تحت فشار

 ۱- انشعاب آب آشامیدنی برای تغذیه دستگاه ها و تأسیساتی که مصرف کننده آب غیر آشامیدنی هستند (مانند لوازم بهداشتی مخصوص، تانکها و مخازن آب، پمپهای آب و هر سیستم مصرف کننده دیگری که ممکن است تحت فشار داخلی قرار گیرد).باید با فاصله هوایی، شیر یک طرفه دوتایی، یا شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه، حفاظت شود.

ث) انشعاب آب برای تغذیه سختی گیر

۲- انشعاب آب از لوله کشی آب آشامیدنی ساختمان برای تغذیه سختی گیر، در ساختمانهای تجاری و صنعتی باید با نصب فاصله هوایی، شیر یک طرفه دوتایی یا شیر یک طرفه و یک خلاءشکن حفاظت شود.

 ۳- نصب یک شیر یک طرفه برای حفاظت اتصال آب به سختی گیر خانگی کافی است.

ج) دستگاه های تصفیه آب

۱- انشعاب آب برای تغذیه تأسیسات تصفیه آب باید با پیش بینی فاصله هوایی یا نصب یک شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه حفاظت شود.

چ) لوله کشی توزیع آب گرم مصرفی

 ۱- انشعاب آب لوله کشی آب سرد برای تغذیه لوله کشی توزیع آب گرم مصرفی باید با فاصله هوایی یا نصب یک شیر یک طرفه حفاظت شود.

۱۶-۴-۷-۷ محل نصب مانع برگشت جریان

الف) هر یک از لوازم جلوگیری از برگشت جریان آب باید در محل قابل دسترسی و تعمیرنصب شود.

 ب) مانع برگشت جریان از نوع شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه باید به طور ادواری آزمایش شود و نسبت به درستی کار آن اطمینان حاصل گردد.

۱۶-۴-۷-۸ حفاظت لوله های آب زیرزمینی

الف) لوله های توزیع آب مصرفی ساختمان در داخل ترنچ زیر سطح محوطه یا زیر کف ساختمان، باید از لوله های فاضلاب دست کم 1/5 متر فاصله افقی داشته باشند. این فاصله باید با خاک کوبیده شده پر شود.

ب) اگر مسیر خط لوله توزیع آب مصرفی در زیر زمین ناگزیر باید مسیر خط لوله فاضلاب را قطع کند، در این صورت باید زیر لوله آب مصرفی دست کم 300 میلیمتر از روی لوله فاضلاب فاصله قائم داشته باشد. این فاصله باید با خاک کوبیده شده پر شود.