دسته‌بندی نشده · آبان ۲۴, ۱۳۹۹ ۰

۸-۶-۵ طرح و اجرا

اجزای اصلی ساختمان های مشمول این فصل عبارتند از شالوده، کرسی چینی، دیوارهای باربر و غیر باربر و سقف. این اجزا باید چنان اجرا شوند که هر یک پایداری موضعی خود را حفظ کرده و اتصال آنها به یکدیگر پایداری کلی ساختمان را تأمین کند. با توجه به اثر نیروهای ناشی از زلزله، پایداری کلی ساختمان منوط به انتقال صحیح نیروهای زلزله به شالوده می باشد. بدین منظور علاوه بر اجزای اصلی فوق، در اطراف بازشوهای بزرگ باید کلاف های افقی و قائم نیز تعبیه شوند.

 

۸-۶-۵الزامات عمومی

 پلان ساختمان باید واجد خصوصیات زیر باشد:

 الف) طول ساختمان از دو برابر عرض آن یا 25 متر بیشتر نباشد.

 ب) نسبت به هر دو محور اصلی تقریباً قرینه باشد.

 پ) در ساختمان های خشتی و سنگی نباید پیشامدگی و پسرفتگی در پلان وجود داشته باشد ولی پیشامدگی و پسرفتگی در پلان ساختمان های آجری با رعایت الزامات زیر مجاز می باشد:

اندازه پیشامدگی در هر راستایی نباید از یک پنجم بعد ساختمان در همان راستا بیشتر باشد و علاوه بر آن بعد دیگر پیشامدگی نباید از مقدار پیشامده کمتر باشد.

چنانچه اتصال قسمت پیشامده با ساختمان، بیش از نصف بعد ساختمان در آن راستا باشد، این قسمت پیشامدگی تلقی نمی شود و در این صورت محدودیتی برای بعد دیگر وجود ندارد مشروط بر آن که پلان ساختمان به طور نامناسبی نامتقارن نگردد.

در صورت نداشتن هر یک از الزامات فوق، باید با ایجاد درز انقطاع، ساختمان را به قطعات مناسب تقسیم نمود، به گونه ای که هر قطعه واجد شرایط یاد شده باشد. لازم نیست که درز انقطاع در شالوده ساختمان امتداد یابد.

 ۸-۶-۵برش قائم

در ساختمان های خشتی و سنگی وجود پیشامدگی در سقف و اختلاف سطح در طبقه ممنوع است ولی در ساختمان های آجری با رعایت ضوابط الف و ب مجاز می باشد.

الف) پیشامدگی سقف

در صورت وجود پیشامدگی سقف لازم است ضوابط زیر رعایت گردد:

۱- طول پیشامدگی از یک متر بیشتر نباشد.

۲- روی هیچ قسمت پیشامدگی ساختمان نباید دیواری ساخته شود ولی ساخت جان پناه تا ارتفاع 700 میلی متر مجاز است.

ب) اختلاف سطح در طبقه

حتی المقدور از ایجاد اختلاف سطح در طبقه باید پرهیز شود. در صورت وجود اختلاف سطح در طبقه، باید دیوارهای حد فاصل دو قسمتی که اختلاف سطح دارند با کلاف بندی مناسب تقویت شوند.

 ۸-۶-۵سازه

در مورد اجزای سازه ای ساختمان های مشمول این فصل رعایت موارد کلی زیر الزامی است:

۱- تمامی اجزای باربر ساختمان باید به گونه مناسبی به هم پیوسته باشند تا ساختمان در برابر نیروها به طور یکپارچه عمل کند. به ویژه لازم است سقف با حفظ انسجام خود به صورت یکپارچه، نیروی ناشی از زلزله را به اجزای قائم منتقل نماید.

۲- ساختمان باید در دو امتداد عمود بر هم قادر به تحمل نیروهای افقی ناشی از زلزله باشد و در هر یک از این امتدادها نیز باید نیروهای افقی به سمت شالوده به گونه ای مناسب منتقل گردد.

۳- دیوارهای باربر باید در یک راستای قائم تا پی ادامه داشته باشند.

۴- ساختمان باید دارای تقارن سازه ای مناسب باشد، در غیر این صورت باید از درز انقطاع استفاده شود.

۵- از قرار دادن اجزای ساختمانی، تأسیسات و یا اجسام سنگین روی طره ها، اجزای لاغر، دهانه های بزرگ و بام پرهیز شود.

۸-۶-۵شالوده

رعایت ضوابط زیر برای شالوده ها الزامی است:

الف) شالوده ها باید در یک سطح افقی ساخته شوند و هر گاه احداث شالوده به هر دلیل در یک تراز ممکن نباشد، هر بخشی از شالوده باید در یک سطح افقی قرار گیرد.

ب) ساخت شالوده شیب دار به هیچ وجه مجاز نیست. در زمین های شیب دار چنانچه ساخت شالوده ساختمان در یک تراز ممکن نباشد باید از شالوده های پلکانی استفاده شود، به طوری که این شالوده ها در جهت افقی حداقل 600 میلی متر همپوشانی داشته باشند و ارتفاع هر پله نباید بیش از 300 میلی متر باشد.

پ) برای دیوارهای باربر، عرض شالوده نواری باید حداقل 1.5 برابر عرض کرسی چینی و عمق آن حداقل 500 میلی متر باشد.

ت) شالوده باید به یکی از دو روش زیر ساخته شود:

روش اول: با استفاده از سنگ لاشه و ملات با نسبت حجمی اختلاط زیر در ساختمان های خشتی و سنگی:

– چهار قسمت سیمان

– یک قسمت آهک

– دوازده قسمت ماسه

آب تمیز به اندازه کافی

و یا با استفاده از سنگ لاشه با یکی از ملات های گل- آهک، ماسه- آهک، ماسه- سیمان- آهک(باتارد) و یا ماسه- سیمان در ساختمان های آجری.

روش دوم: با استفاده از شفته آهکی با عیار 350 کیلوگرم آهک در مترمکعب شفته.

ث) در مناطق سردسیر و دارای یخبندان تراز روی شالوده حداقل 400 میلی متر زیر سطح زمین قرار گیرد.

۸-۶-۵کرسی چینی

در مورد کرسی چینی رعایت ضوابط زیر الزامی است:

الف) کرسی چینی باید از روی سطح شالوده تا حداقل 300 میلی متر بالاتر از کف تمام شده محوطه پیرامون ساختمان باشد.

ب) برای جلوگیری از نفوذ رطوبت باید سطح کرسی چینی با 20 میلی متر ملات ماسه- سیمان با نسبت سیمان به ماسه دو به یک کافی است

پ) عرض کرسی چینی باید حداقل 100 میلی متر بیشتر از عرض دیوار باشد.

ت) کرسی چینی دیوارها با استفاده از سنگ لاشه، آجر یا بلوک سیمانی توپر با یکی از ملات های زیر اجرا شود:

ملات ماسه – سیمان با نسبت حجمی یک به سه (یک قسمت سیمان، سه قسمت ماسه)

ملات ماسه – سیمان – آهک (باتارد) با نسبت حجمی یک به یک به شش (یک قسمت سیمان، یک قسمت آهک، شش قسمت ماسه)

ملات ماسه آهک با نسبت حجمی دو به پنج (دو قسمت آهک، پنج قسمت ماسه خاکی)

تبصره ۱: در صورت استفاده از بلوک سیمانی حفره دار، لازم است داخل حفره از ترکیب ملات و لاشه سنگ پر شود.

تبصره ۲: برای کرسی چینی در زمین های مرطوب استفاده از آجرهای ماسه آهکی یا رسی مرغوب (مهندسی) الزامی است.

 ۸-۶-۵دیوار

۸-۶-۵-۶-۱ دیوارهای باربر

دیوارهای باربر باید به طور یکنواخت در هر دو جهت عمود بر هم در پلان ساختمان توزیع شوند.

برای تأمین مقاومت در برابر نیروهای جانبی ناشی از زلزله، دیوارها باید در کف و سقف به نحو مناسبی مهار شوند.

دیوارهای باربر باید دارای مشخصات زیر باشند:

۱- هواکش، لوله بخاری یا فاضلاب نباید در دیوارهای باربر قرار گیرند.

۲- رگ های دیوار چینی در تمام قسمت های ساختمان باید همزمان (در ارتفاع) اجرا شود و استفاده از روش هشت گیر در ساخت دیوارها مجاز نمی باشد.

۳- بندهای قائم (کوره بند) در دو رگ متوالی، در یک امتداد نبوده، یک رگ در میان در مقابل هم قرار گرفته باشند و از اجرای بندهای مورب ممتد پرهیز شود.

۴- برای رفتار مناسب سازه ای، دیوارها در ساختمان های آجری باید علاوه بر موارد ۱ تا ۳ مشخصات زیر را دارا باشند:

الف) حداقل ضخامت دیوارهای باربر آجری یک دهم ارتفاع آن دیوار یا 350 میلی متر (طول یک و نیم آجر)، هر کدام بیشتر باشد در نظر گرفته می شود.

ب) حداکثر طول آزاد دیوار باربر بین دو پشت بند نباید از 5 متر بیشتر باشد. مقصود از پشت بند، دیواری است که در امتداد عمود با دیوار باربر تلاقی مینماید. دیواری به عنوان پشت بند تلقی می شود که ضخامت آن حداقل 200 میلی متر و طول آن با احتساب ضخامت دیوار باربر حداقل برابر یک ششم بزرگترین دهانه طرفین پشت بند باشد. کلاف قائم نیز می تواند به عنوان پشت بند محسوب شود.

۵- دیوارهای باربر در ساختمان های خشتی باید علاوه بر موارد ۱ تا ۳ دارای مشخصات زیر باشند:

الف) ارتفاع هر دیوار نباید بیش از 8 برابر ضخامت آن باشد.

ب) حداکثر طول آزاد دیوار واقع بین دو دیوار عمود بر آن، 4.5 متر می باشد.

پ) اگر استفاده از دیوار درازتر از 4.5 متر ضروری باشد، باید برای ارضای بند (ب) از پشت بند استفاده شود. ضخامت پشت بند باید حداقل 350 میلی متر و طول قاعده آن یک چهارم بزرگترین دهانه طرفین پشت بند و حداقل یک متر باشد. پشت بند باید همراه با دیوار اجرا شود و ارتفاع آن به اندازه ارتفاع دیوار باشد.

ت) حداقل ضخامت دیوارهای باربر خشتی که دارای تکیه گاه جانبی هستند، 350 میلی متر باشد.

ث) برای اتصال مناسبتر دیوارهای گوشه باید از کلاف های گوشه حداکثر در هر 700 میلی متر ارتفاع دیوار استفاده شود. کلاف گوشه از سه قطعه چوب به ضخامت یک خشت و عرض 100 میلی متر به شکل گونیا ساخته می شود. طول قطعه های متعامد یک متر و قطعه مورب نیم متر می باشد.

ج) در بالای تمام دیوارهای باربر در تراز سقف باید از کلاف چوبی به قطر حدود 100 میلی متر استفاده شود.

چ) خشت ها حداقل به اندازه یک چهارم طول خود با خشت های ردیف قبلی همپوشانی داشته باشند.

۶- دیوارهای ساختمان های سنگی علاوه بر موارد ۱ تا ۳ باید ضوابط زیر را نیز برآورده نمایند:

الف) ارتفاع هر دیوار نباید بیش از 8 برابر ضخامت آن باشد.

ب) حداکثر طول آزاد دیوار واقع بین دو دیوار عمود بر آن، 4 متر می باشد. اگر طول دیوار بیش از 4 متر ضروری باشد، باید برای ارضای بند (ب) از پشت بند استفاده شود. ضخامت پشت بند باید حداقل به اندازه ضخامت دیوار و طول قاعده آن یک چهارم بزرگترین دهانه طرفین پشت بند و حداقل یک متر باشد. پشت بند باید همراه با دیوار اجرا شود و ارتفاع آن به اندازه ارتفاع دیوار باشد.

پ) حداکثر ضخامت مجاز ملات 40 میلی متر است. ملات مورد استفاده در دیوار چینی باید مشابه ملات های کرسی چینی باشد.

ت) حداقل ضخامت دیوارهای باربر سنگی که دارای تکیه گاه جانبی هستند باید 450 میلی متر باشد.

ث) از سنگ های گرد و سنگ های با زوایای تیز و شکننده نباید استفاده گردد، مگر اینکه قبلاً گوشه های تیز آن زده شود.

ج) ارتفاع هیچ سنگی نباید از عرض (قاعده) آن زیادتر باشد.

چ) از مصرف سنگ های سست یا سنگ هایی که خطر شکسته شدن دارند باید خودداری شود.

ح) فاصله بین سنگ ها باید با حداقل 20 میلی متر ملات پر شود.

خ) ارتفاع سنگ های پای دیوار (فاصله اولین بند افقی تا زمین) نباید از 300 میلی متر کمتر باشد.

د) فاصله دو سنگ کله از هم نباید بیش از 1.2 متر شود و در هر رگ باید از سنگ کله در دیوار چینی استفاده شود.

ذ) همپوشانی یک سنگ بر روی سنگ دیگر (فاصله افقی بین دو بند قائم) حداقل باید 100 میلی متر باشد.

ر) توزیع سنگ ها در دیوار چینی به گونه ای باشد که سنگ های بزرگتر در پایین دیوار و سنگ های کوچکتر در بالای دیوار قرار داده شوند.

 ۸-۶-۵-۲-۶ دیوارهای جداگر

دیوارهای جداگر منحصراً به منظور جدا سازی فضاهای ساختمان به کار می روند. وزن این دیوارها یا مستقیماً به وسیله شالوده یا با واسطه کف ها توسط دیوارهای باربر تحمل می شود.

الف) دیوارهای جداگر در ساختمان های آجری باید مطابق ضوابط بند ۸-۵-۵-۷ ب، اجرا شوند.

ب) دیوارهای جداگر در ساختمان های خشتی و سنگی باید مطابق ضوابط زیر اجرا شوند:

۱- در این ساختمان ها دیوار جداگر می تواند خشتی یا آجری باشد، استفاده از دیوار جداگر سنگی در این ساختمان ها مجاز نمی باشد.

۲- دیوار جداگر باید در امتداد اضلاع قائم خود به دیوارهای باربر و در امتداد ضلع افقی فوقانی به طور مناسب به سقف متصل شود.

۳- دیوار جداگر باید همزمان با دیوارهای باربر ساخته شده و اتصال با قفل و بست مناسب در هنگام چیدن دو دیوار انجام شود.

۴- اتصال دیوار جداگر به دیوار باربر به وسیله چوب هایی به قطر حداقل 50 میلی متر و طول حداقل300 میلی متر که به فاصله حداکثر 1 متر در دیوار باربر قرار داده می شوند، تأمین گردد.

۵- حداقل ضخامت دیوار جداگر خشتی 200 میلی متر می باشد.

۶- حداقل ضخامت دیوار جداگر آجری 110 میلی متر می باشد (آجرها به صورت تیغه ای چیده نشوند). دیوار چینی باید با ملات ماسه- سیمان، ماسه- سیمان- آهک (باتارد) یا ملات گچ اجرا شود. رعایت تمام موارد دیوار چینی در اجرای دیوارهای جداگر آجری الزامی است.

۷- لبه آزاد افقی دیوار جداگر باید با تیر چوبی مهار شود.

۸- حداکثر طول آزاد دیوارهای جداگر 1.5 متر می باشد و در صورت تجاوز از این مقدار باید در فواصل 1.5 متر از پشت بند یا وادار چوبی استفاده شود.

۹- دیوار جداگر در یک ساختمان خشتی باید در یک کلاف چوبی چهارتراش محصورکننده، اجرا شود.

 

۸-۶-۵-۳-۶ دیوار چینی

در مورد اجرای دیوارهای آجری رعایت نکات زیر الزامی است:

۱- در ساخت دیوارهای باربر از یک نوع آجر استفاده شود.

۲- قبل از اجرا، آجرها در آب خیس شوند تا آب ملات را به خود جذب نکنند.

۳- آجرها حداقل به اندازه یک چهارم طول خود با آجرهای ردیف قبلی همپوشانی داشته باشند.

۴- امتداد رگ ها کاملاً افقی باشد.

۵- بندهای قائم در دو رج متوالی، در یک امتداد نباشند (یک رگ در میان در مقابل هم قرار گرفته باشند).

۶- ضخامت بندهای افقی و قائم نباید کمتر از 10 میلی متر و بیشتر از 12 میلی متر باشد.

۷- باید بندهای قائم از ملات پر شوند.

۸- رگ های دیوار چینی در تمام قسمت های ساختمان باید همزمان (در ارتفاع) اجرا شود و استفاده از روش هشت گیر در ساخت دیوارها مجاز نمی باشد.

۹- دیوار چینی باید کاملاً شاقولی باشد.

۱۰- دیوارهای پشت بند باید همزمان با دیوارهای باربر اجرا شوند.

۱۱- دیوارها باید پس از اجرا حداقل به مدت سه روز مرطوب نگه داشته شود.

 ۸-۶-۵بازشوها و تقویت کننده های اطراف آنها

رعایت موارد زیر در مورد اندازه و محل بازشوها الزامی است:

الف) بازشوها حتی الامکان در قسمت مرکزی طول دیوارها تعبیه شوند.

ب) مجموع سطح بازشوها در هر دیوار باربر از یک سوم سطح آن دیوار بیشتر نباشد.

پ) طول کل بازشوها در هر دیوار از یک دوم طول دیوار بیشتر نباشد.

ت) فاصله اولین بازشو در هر دیوار باربر از بر خارجی ساختمان کمتر از دو سوم ارتفاع بازشو نباشد مگر اینکه در طرفین بازشو کلاف قائم (از کف تا سقف) قرار داده شود.

ث) در ساختمان های آجری علاوه بر رعایت موارد الف تا ت رعایت موارد زیر الزامی است:

۱- فاصله دو بازشو در ساختمان های آجری نباید از دو سوم ارتفاع کوچکترین بازشوی طرفین خود و همچنین از یک ششم مجموع طول آن دو بازشو کمتر باشد. در غیر این صورت جرز بین دو بازشو جزئی از بازشو منظور می شود و نباید آن را به عنوان دیوار باربر به حساب آورد.

۲- هیچ یک از ابعاد بازشوها از 2.5 متر بیشتر نباشد. در غیر این صورت باید طرفین بازشو را با تعبیه کلاف های قائم و افقی، تقویت نمود.

۳- نعل درگاه روی بازشوهای مجاور باید به صورت یکسره با دهانهای برابر مجموع طول بازشوها به اضافه جرز بین آنها باشد.

ج) در ساختمان های خشتی و سنگی علاوه بر رعایت موارد الف تا ت رعایت موارد زیر الزامی است:

۱- حداکثر دهانه بازشوها 1.2 متر می باشد. در صورتی که دهانه بازشوها از این مقدار بیشتر باشد، با قرار دادن کلاف های قائم و افقی در دو طرف، بازشوها تقویت می شوند.

۲- حداقل فاصله افقی بین دو بازشو برابر ضخامت دیوار می باشد به شرطی که از 650 میلی متر کمتر نباشد. در صورت عدم رعایت این فاصله، دو بازشوی نزدیک به یکدیگر مانند یک بازشو در نظر گرفته می شوند. در این حالت دیواری که در بین دو بازشو قرار می گیرد، باربر محسوب نمی شود و باید فاصله دو بازشو با مهاربندی چوبی به صورت قطری، تقویت گردد.

۳- حداکثر ارتفاع بازشوها 2.2 متر است. در صورت تجاوز از این حد، اطراف بازشوها باید به وسیله کلاف های افقی و قائم تقویت گردد.

۴- در هر یک از امتدادهای طولی و عرضی ساختمان مقدار دیوار نسبی در هر طبقه نباید از 10 درصد کمتر باشد. مقدار دیوار نسبی هر طبقه در هر امتداد عبارت است از نسبت مساحت مقطع افقی دیوارهای موازی با امتداد مورد نظر به مساحت زیربنای ساختمان. برای تعیین مقدار دیوار نسبی فقط دیوارهایی که ضخامت آنها 350 میلی متر یا بیشتر است، به حساب می آیند. دیوارهای بالا و پایین بازشوها در محاسبه دیوار نسبی منظور نمی شوند. به عبارت دیگر برای تعیین مقدار دیوار نسبی مقطع افقی شکسته ای که حداقل مساحت دیوار را به دست می دهد در نظر گرفته می شود.

۵- در بالا و پایین تمام بازشوهای بزرگ باید کلاف افقی چوبی قرار داده شود. این دو کلاف باید به وسیله کلاف های قائم به یکدیگر متصل شوند. حداقل قطر کلاف چوبی با مقطع دایره ای100 میلی متر می باشد. برای ساخت کلاف های چوبی می توان تیر و الوار چوبی یا ترکیبی از این دو که به نحو مناسبی به یکدیگر متصل شده اند استفاده کرد. در این صورت حداقل عرض و ضخامت کلاف باید 100 میلی متر باشد. ضخامت هیچ یک از تیرها یا الوارهای به کار رفته در کلاف نباید از 30 میلی متر کمتر باشد. لازم است از تخته های زیرسری به طول برابر با ضخامت دیوار، عرض 150 میلی متر و حداقل ضخامت 15 میلی متر ، به فاصله 650 میلی متر زیر کلاف های چوبی استفاده شود.

۶- کلاف های افقی و قائم باید کاملاً به یکدیگر متصل شوند. اتصال کلاف های چوبی می تواند توسط میخ، بست های فلزی یا قطعات چوبی مناسب تأمین گردد.

۷- در طرفین تمام بازشوهای بزرگ در ساختمان های خشتی باید کلاف قائم چوبی قرار داده شود.

حداقل ضخامت کلاف های قائم باید 75 میلی متر باشد. برای ساخت کلاف های چوبی می توان از تیر یا الوار چوبی یا ترکیبی از این دو که به نحو مناسبی به یکدیگر متصل شده اند استفاده کرد. ضخامت هیچ یک از تیرها یا الوارهای به کار رفته در کلاف قائم نباید از 30 میلی متر کمتر باشد.

۸-۶-۵سقف

۸-۶-۵-۱-۸: سقف ساختمان های آجری مشمول این فصل می تواند به صورت تخت، شیب دار و قوسی با رعایت شرایط زیر ساخته شود.

در زیر سقف یک کلاف افقی فولادی از تیر آهن حداقل نمره (IPE 120) 12 و یا معادل آن یا یک کلاف افقی بتنی با عرض حداقل مساوی ضخامت دیوار و ارتفاع 200 میلی متر و با حداقل چهار میلگرد طولی نمره 10 و میلگردهای عرضی نمره 6 به فاصله حداکثر 200 میلی متر، اجرا شود.

هنگام اجرای کلاف سقف تدابیر لازم برای اتصال مناسب آن به تیرهای سقف اتخاذ گردد.

سقف های مندرج در بند (۸-۶-۵-۸-۲) (مربوط به ساختمان های خشتی و سنگی) با رعایت ضوابط مربوط می تواند در ساختمان های مشمول این فصل نیز اجرا شود.

بخش طره ای سقف باید همزمان با سقف اجرا شده و تیرهای آن ادامه تیرهای سقف باشد.

 

۸-۶-۵سقف

۸-۶-۵-۱-۸: سقف ساختمان های آجری مشمول این فصل می تواند به صورت تخت، شیب دار و قوسی با رعایت شرایط زیر ساخته شود.

در زیر سقف یک کلاف افقی فولادی از تیر آهن حداقل نمره (IPE 120) 12 و یا معادل آن یا یک کلاف افقی بتنی با عرض حداقل مساوی ضخامت دیوار و ارتفاع 200 میلی متر و با حداقل چهار میلگرد طولی نمره 10 و میلگردهای عرضی نمره 6 به فاصله حداکثر 200 میلی متر، اجرا شود.

هنگام اجرای کلاف سقف تدابیر لازم برای اتصال مناسب آن به تیرهای سقف اتخاذ گردد.

سقف های مندرج در بند (۸-۶-۵-۸-۲) (مربوط به ساختمان های خشتی و سنگی) با رعایت ضوابط مربوط می تواند در ساختمان های مشمول این فصل نیز اجرا شود.

بخش طره ای سقف باید همزمان با سقف اجرا شده و تیرهای آن ادامه تیرهای سقف باشد.

در مواردی که اجرای سقف های طاق ضربی یا تیرچه بلوک مد نظر باشد، باید ضوابط بند ۸-۵-۵-۱۱ الف و ب، در مورد هر یک رعایت گردد.

۸-۶-۵-۲-۸: سقف ساختمان های خشتی و سنگی مشمول این فصل می تواند به صورت تخت، شیب دار و قوسی با رعایت شرایط زیر ساخته شود.

تبصره: استفاده از سقف شیب دار ناشی از اختلاف ارتفاع دیوارهای نگهدارنده سقف مجاز نمی باشد.

الف) سقف تخت

سقف تخت از نوع چوبی متشکل از تیر، پوشش از تخته، نی یا نظایر آن، غوره گل و اندود کاهگل می باشد و رعایت موارد زیر در مورد آن الزامی است:

۱- تیرهای اصلی سقف باید روی تکیه گاه چوبی یکسره (در طول دیوار) قرار گرفته و به آن متصل گردد.

۲- تیرهای چوبی سقف باید در روی دیوارها به وسیله چارچوب چوبی افقی مهار شوند. برای اتصال تیرهای چوبی باید از میخهای چوبی یا فولادی که اتصال مناسب را تأمین می کند استفاده شود.

۳- حداکثر فاصله محور تا محور تیرهای اصلی نباید از 600 میلی متر بیشتر باشد.

۴- حداقل قطر تیرها باید بر اساس جدول 1-6-8 تعیین گردد.

۵- تیرهای اصلی سقف باید از هر طرف ساختمان حداقل 300 میلی متر و حداکثر 600 میلی متر به صورت طره ادامه یابند.

۶- در صورتی که مقطع تیرهای سقف مدور باشد، باید به صورت سر و ته کنار هم قرار گیرند.

۷- روی تیرها به وسیله تخته هایی با ضخامت حداقل 10 میلی متر یا مصالح مناسب دیگر به صورت کاملاً به هم چسبیده پوشیده شود.

۸- روی تخته ها با غوره گل به ضخامت حداکثر 100 میلی متر پوشیده شود.

۹- به منظور عایق کاری، روی غوره گل، با کاهگل به ضخامت حداکثر 30 میلی متر اندود شود.

۱۰- برای عایق کاری مجدد لایه کاهگل قبلی باید برداشته شود.

 

جدول ۸-۶-۱: حداقل قطر تیرهای اصلی به میلی متر

فاصله محور تا محور تیرهای اصلی به میلی متر

دهانه تیرهای اصلی به متر

2

3

4

4.5

400

90

120

150

160

500

100

130

160

170

600

110

140

170

180

 

ب) سقف شیب دار

سقف شیب دار متشکل از خرپاهای چوبی، تیرچه های فرعی و پوشش مناسب روی تیرچه های فرعی می باشد و رعایت ضوابط زیر در مورد آن الزامی است:

۱- حداکثر فاصله خرپاها از یکدیگر 4.5 متر می باشد.

۲- خرپاهای چوبی شامل اعضای فوقانی، تحتانی و اعضای مورب و یا قائم متصل کننده اعضای فوقانی و تحتانی می باشند.

۳- اعضای فوقانی و تحتانی خرپاها باید از چوب هایی با قطر حداقل 80 میلی متر باشد.

۴- اعضای مورب و یا قائم باید از چوب هایی با قطر حداقل 50 میلی متر و طول حداکثر 1.2 متر باشد.

۵- فاصله مرکز به مرکز تقاطعهای موجود روی اعضای فوقانی و تحتانی حداکثر 1.2 متر باشد.

۶- اعضای مورب باید به طور مناسبی به اعضای فوقانی و تحتانی متصل شوند. همواره باید امتداد تمام اعضا در یک محل اتصال از یک نقطه به نام مفصل بگذرد.

۷- تیرچه ها باید به نحو مناسبی به اعضای فوقانی متصل شوند.

۸- فاصله محور به محور تیرچه ها نباید بیشتر از 600 میلی متر باشد.

۹- حداقل قطر تیرچه ها براساس جدول ۸-۶-۲ به دست می آید.

 

جدول ۸-۶-۲: حداقل قطر تیرچه های روی خرپاها به میلی متر

 

فاصله محور تامحور تیرچه های اصلی به میلی متر

فاصله خرپاها از یکدیگر به متر

3

4

4.5

400

120

150

160

500

130

160

170

600

140

170

180

 

توجه: برای پوشش فلزی اعداد این جدول در عدد 0.75 ضرب می شوند.

پوشش های سقف شیب دار

پوشش روی تیرچه ها باید به روش مناسبی مانند یکی از موارد زیر انجام پذیرد:

– ورق های فلزی موجدار

– تخته های نازک و ملات گل- آهک و سفال بام پوش

– تخته های نازک و غوره گل و اندود کاهگل

۱- پوشش فلزی

در این نوع پوشش روی تیرچه ها با استفاده از ورق های فلزی موجدار پوشانده می شود. این ورقها باید به وسیله پیچ های خم شده (پیچ سرخم) و واشرهای لاستیکی جهت آب بندی به تیرچه ها وصل شوند.

۲- پوشش سفالی

در این نوع پوشش روی تیرچه ها باید با تخته هایی به ضخامت حداقل 10 میلی متر کاملاً پوشیده شود. تخته ها با میخ های چوبی یا فلزی به تیرچه ها وصل می شوند. زهوار نگهدارنده سفال ها باید توسط میخ به تخته ها متصل شود. سفال ها باید چنان قرار داده شوند که همپوشانی مناسب جهت آب بندی سقف را داشته باشند.

۳- پوشش غوره گل

در این نوع پوشش روی تیرچه ها باید با تخته هایی به ضخامت حداقل 10 میلی متر کاملاً پوشیده شوند. تخته ها باید با میخ های چوبی یا فلزی به تیرچه ها وصل شوند. روی تخته ها با استفاده از غوره گل به ضخامت حداکثر 100 میلی متر به طور کامل پوشیده شده و روی غوره گل ، اندود کاهگل به ضخامت حداکثر 30 میلی متر اجرا می شود.

پ) سقف قوسی

 سقف قوسی از نوع خشتی، آجری یا چوبی می باشد. این سقف ها می توانند به شکل استوانه ای یا گنبدی ساخته شوند. سقف های قوسی روی چارچوب چوبی قرار می گیرند که باید به طور مناسب به آن وصل شوند. پوشش روی این سقف ها باید به روش مناسبی مانند اندود کاهگل یا آجر فرش با ملات نیمچه کاه اجرا شود.

ت) سقف های استوانه ای

حداقل بلندی قوس های استوانه ای برای دهانه های کناری باید برابر نصف دهانه و برای دهانه های میانی یک سوم دهانه باشد.

به منظور جذب نیروی رانش افقی باید به یکی از شیوه های زیر عمل شود:

۱- چارچوب چوبی در جهت دهانه قوس باید به فاصله هر 1.5 متر به وسیله یک عضو افقی (کش) در جهت عمود بر محور قوس تقویت شود. کش می تواند از چوب با قطر حداقل 70 میلی متر باشد.

۲- دیوارهای کناری باید به فاصله هر 1.5 متر توسط پشت بند مناسبی تقویت شوند.

ث) سقف های گنبدی

سقف های گنبدی باید دارای پلان دایره ای یا چند ضلعی منتظم باشند. حداقل بلندی قوس های این نوع سقف ها یک سوم دهانه گنبد است. در این قبیل سقف ها لازم است یک کلاف چوبی پیوسته بر روی دیوارها و زیر گنبد تعبیه گردد.

 ۸-۶-۵-۹ نما

رعایت نکات بند ۸-۵-۵-۱۲ در نماسازی الزامی است.

۸-۶-۵-۱۰ نعل درگاه

برای نصب نعل درگاه ها علاوه بر ضوابط بند ۸-۳-۱-۱۲ رعایت شرایط ذیل نیز الزامی است:

 الف) ساختمان های آجری

۱- در صورت استفاده از کلاف های قائم در اطراف بازشوها، نعل درگاه باید به نحو مناسبی به آنها متصل شوند.

۲- عرض نعل درگاه باید مساوی ضخامت دیوار باشد.

ب) ساختمان های خشتی و سنگی

۱- نعل درگاه می تواند از چوب یا خشت باشد. در صورتی که نعل درگاه چوبی باشد باید از چوب هایی به قطر یا ضخامت حداقل 50 میلی متر استفاده شود.

۲- مجموع قطر یا عرض چوب های به کار رفته در نعل درگاه باید دو سوم ضخامت دیوار را بپوشاند.

۳- نعل درگاه باید از هر طرف حداقل به اندازه ضخامت دیوار ادامه داشته و در دیوار مهار شود.

۴- نعل درگاه خشتی باید به صورت قوسی با حداقل خیز برابر با یک سوم عرض دهانه درگاه ساخته شود.

 ۸-۶-۵-۱۱ جان پناه

رعایت ضوابط بند ۸-۳-۱-۱۴ در مورد جان پناه الزامی است.

۸-۶-۵-۱۲ دودکش

علاوه بر رعایت ضوابط بند ۸-۳-۱-۱۵، رعایت نکات زیر نیز برای اجرای دودکش الزامی است:

حداکثر قطر خارجی دودکش 200 میلی متر می باشد.

در ساختمان های دارای کلاف چوبی، دودکش باید حداقل 100 میلی متر از عناصر چوبی، کلاف افقی و قائم یا تیر فاصله داشته باشد و این فاصله باید با عایق جدا کننده مناسب پر شود.

 ۸-۶-۵-۱۳ بادگیر

رعایت ضوابط بند ۸-۳-۱-۱۶ برای بادگیر الزامی است.

 ۸-۶-۵-۱۴ محافظت از سطوح

به منظور محافظت از سطوح در معرض عوامل جوی رعایت نکات زیر الزامی است:

۱- وجوه خارجی تمام دیوارهای خارجی خشتی باید با اندود کاهگل با ضخامت حداقل 30 میلی متر پوشیده شود.

۲- دیوارهای سنگی باید با ملات ماسه- سیمان یا ماسه- سیمان- آهک (باتارد) بندکشی گردد.

۳- سطوح کلیه چوب هایی که در معرض عوامل جوی قرار دارند، باید با مواد محافظ آغشته یا رنگ شوند.

 ۸-۶-۵-۱۵ عایقکاری رطوبتی

در اجرای عایقکاری رطوبتی رعایت موارد بند ۸-۵-۵-۱۶ الزامی است.