سیمان های مصرفی در بتن عبارتند از سیمان های پرتلند پنج گانه و سیمان های ویژه.

۹-۳-۲-۱ سیمان های پرتلند

سیمان پرتلند، نوعی سیمان هیدرولیکی است که به طور عمده شامل CaO، SiO₂ ،Al₂O₃ و₂O₃  Feاست. این اکسیدها عمدتا به صورت پیوند یافته در بتن وجود دارند و شامل ترکیبات زیر می شوند:

3Ca.SO₂(C₃S)

2CaO.SiO₂(C₂S)

3CaO.Al₂O₃(C₃A)

4CaO.Al₂O₃.Fe₂O₃(C₄AF)

به منظور تنظیم و افزایش زمان گیرش سیمان پرتلند، کلینکر آن را به همراه مقدار مناسبی سنگ گچ یا سولفات کلسیم متبلور خام آسیاب می کنند.

انواع سیمان های پرتلند عبارتند از:

۱) سیمان پرتلند نوع یک (I)، یا سیمان پرتلند معمولی، که با نماد »پ «1- نشان داده می شود.

سیمان پرتلند نوع یک، خود به سه نوع «1-325»، «1-425» و «1-525» تقسیم می شود.

۲) سیمان پرتلند نوع دو (II)، یا سیمان پرتلند اصلاح شده، که با نماد »پ-«2 نشان داده می شود.

۳) سیمان پرتلند نوع سه (III)، یا سیمان زود سخت شونده، که با نماد »پ-«3 نشان داده می شود.

۴) سیمان پرتلند نوع چهار (IV)، یا سیمان با حرارت زایی کم، که با نماد »پ-«4 نشان داده می شود.

۵)سیمان پرتلند نوع پنج (V)، یا سیمان مقاوم در برابر سولفات، که با نماد »پ «5- نشان داده می شود.

سیمان های پرتلند را به صورت کیسه ای بسته بندی و مصرف کرده و یا به صورت فله ای مصرف می کنند.

۹-۳-۲-۱-۱سیمان های ویژه

۹-۳-۲-۱-۲ سیمان پرتلند سفید

این سیمان، از آسیاب کردن کلینکر سیمان سفید با مقدار مناسبی سنگ گچ به دست می آید. میزان اکسید آهن و اکسید منیزیم در این نوع سیمان ناچیز است.

۹-۳-۲-۱-۳ سیمان پرتلند رنگی

سیمان پرتلند رنگی، از افزودن مواد رنگی معدنی بی اثر شیمیایی به سیمان پرتلند معمولی یا سفید به دست می آید. از سیمان پرتلند معمولی برای ساخت سیمان های پرتلند رنگی قرمز، قهوه ای و سیاه، برای ساخت سیمان های به رنگهای دیگر، از سیمان سفید استفاده می شود. استفاده از این نوع سیمان به عنوان بتن سازه ای مجاز است.

۹-۳-۲-۱-۴ سیمان های پرتلند آمیخته

۹-۳-۲-۱-۴-۱ سیمان پرتلند پوزولانی

سیمان پرتلند پوزولانی، چسبانندهای هیدرولیکی است که مخلوط کامل، یکنواخت و همگنی از سیمان پرتلند و پوزولان می باشد.

سیمان های پرتلند آمیخته با پوزولان های طبیعی، به دو گروه سیمان پرتلند پوزولانی معمولی و سیمان پرتلند پوزولانی ویژه تقسیم بندی  می شوند.

سیمان پرتلند پوزولانی معمولی، دارای پوزولان به میزان حداقل 5 و حداکثر 15 درصد وزنی می باشد. این نوع سیمان با نماد »پ.پ« نشان داده می شود و برای مصارف عمومی در ساخت ملات یا بتن به کار می رود.

سیمان پرتلند پوزولانی ویژه، دارای پوزولان به میزان بیش از ۱۵ درصد تا ۴۰ درصد وزنی است.

این نوع سیمان با نماد »پ.پ.و« نشان داده می شود و معمولاً برای ساخت بتن های حجیم و نیز در مواردی که بتن تحت تهاجم شیمیایی قرار می گیرد به کار می رود. این نوع سیمان، حرارت هیدراسیون کمی دارد، در برابر املاح شیمیایی مقاوم و مقاومت فشاری آن در روزهای اولیه (تا سه روز) کم است.

۹-۳-۲-۱-۴-۲ سیمان پرتلند روبارهای یا سربارهای

این سیمان، از آسیاب کردن ۱۵  تا ۹۵  درصد سرباره کوره آهنگدازی فعال و غیرکریستالی (آمورف)، با سیمان پرتلند به دست می آید. این نوع سیمان پایداری بیشتری در برابر سولفاتها دارد و بتن ساخته شده با آن، نفوذپذیری کمتر و دوام بیشتری دارد. این نوع سیمان، در مقایسه با سیمان پرتلند معمولی، دیرگیرتر و حرارت هیدراسیون آن کمتر است.

۹-۳-۲-۱-۴-۳ سیمان بنایی

استفاده از این نوع سیمان در بتن و بتن آرمه مجاز نیست و از آن می توان فقط در کاره ای بنایی، در ملات و مانند آن استفاده کرد.

۹-۳-۲-۲ ضوابط الزامی بسته بندی، حمل و نقل، انبار کردن و مصرف سیمان های کیسه ای

۱)سیمان پرتلند باید در کیسه های مناسب، مقاوم و قابل انعطاف بسته بندی شود، به گونه ای که رطوبت و مواد خارجی نتوانند به داخل آن نفوذ کنند و کیسه سیمان در هنگام حمل و نقل پاره نشود.

۲) مشخصات پاکت کاغذی سیمان های کیسه ای می باید مطابق با استاندارد ملی ایران به شماره۴۵۴۳ باشد. استفاده از پاکت ها یا کیسه های نفوذپذیر در برابر رطوبت مجاز نیست.

۳) بر روی کیسه های سیمان باید نوع سیمان پرتلند (یک تا پنج) و تاریخ تولید سیمان درج شود. در سیمان های نوع یک، باید مقاومت سیمان نیز قید گردد.

۴)  وزن اسمی هر کیسه سیمان پرتلند ۵۰کیلوگرم می باشد.

۵) برای هر محموله وارد شده به کارگاه، مشخصات کارخانه و نوع سیمان و تاریخ تولید باید در برگ تحویل ثبت شده باشد.

۶) سیمان های کیسه ای باید بر اساس نوع به طور جداگانه در انبار نگهداری شوند، به گونه ای که امکان اشتباه آنها با هم وجود نداشته باشد.

۷) سیمان های کیسه ای باید بر روی کف خشک، که دست کم به اندازه ۱۰۰ میلی متر از سطح اطراف خود بالاتر باشد، قرار گیرند.

۸) شرایط انبار و ترتیب قرار دادن کیسه های سیمان در انبار باید به گونه ای باشد که کیسه ها، به ترتیب ورود به انبار مصرف شوند.

۹) در مناطق خشک، حداکثر تعداد کیسه سیمان که می توان بر روی هم انبار کرد ۱۲ پاکت است، مشروط بر اینکه ارتفاع کل آنها از ۱.۸ متر تجاوز نکند. اعداد فوق در مناطق شرجی و با رطوبت نسبی بیش از ۹۰ درصد، به ترتیب ۸ پاکت و ۱.۲ متر می باشد.

۱۰) در مناطق خشک، کیسه های سیمان باید نزدیک به یکدیگر، با فاصله ۵۰ تا ۸۰ میلی متر از یکدیگر قرار داده شوند تا عبور جریان هوا از بین کیسه ها موجب خشک شدن سیمان بشود. در مناطق شرجی و با رطوبت نسبی بیش از۹۰ درصد، کیسه های سیمان باید به یکدیگر چسبانیده شوند.

۱۱) کیسه های سیمان، در همه مناطق، باید حداقل۳۰۰ میلی متر از دیوارها و۶۰۰ میلی متر از سقف فاصله داشته باشند.

۱۲) در مناطق و در فصل هایی که احتمال بارندگی وجود داشته باشد، کیسه های سیمان یا باید در انبارهای سرپوشیده نگهداری شود و یا اینکه روی آنها با ورقه های پلاستیکی پوشانیده شده و این ورقه ها به نحو کاملاً مطمئنی در اطراف پایدار و محکم شود. در این مناطق و در این فصل ها، درها، پنجره ها و سیستم های تهویه باید بسته نگهداشته شوند تا از جریان هوای مرطوب در انبار جلوگیری شود.

۱۳) سیمان های کیسه ای باید در مناطق با رطوبت نسبی بیش از ٪۹۰، ۴۵ روز پس از تولید، و در سایر مناطق ۹۰روز پس از تولید مصرف شوند و اگر بنا به دلایل غیرقابل اجتناب این امر میسر نشد، این سیمان ها باید قبل از مصرف مورد آزمایش قرار گیرند.

۱۴) سیمانی که به مدت زیاد انبار شود ممکن است به صورت کلوخه های فشرده در آید. اینگونه سیمان ها را باید با غلتانیدن پاکت ها بر روی کف اصلاح کرد تا به صورت پودر درآیند. در صورتی که با یک بار غلتانیدن، کلوخه به پودر تبدیل شود آن را می توان مصرف کرد وگرنه قبل از مصرف باید تحت آزمایش های مندرج در فصل دهم قرار گیرد و ضوابط این فصل کنترل شود.

۱۵) سایر ضوابط نگهداری و مصرف سیمان، مطابق با استاندارد ملی ایران، به شماره ۲۷۶۱می باشد.

۹-۳-۲-۳ ضوابط الزامی انبار کردن و مصرف سیمان های فله

۱) سیمان های فله، باید در سیلوهای استاندارد نگهداری شوند.

۲) سیلوهای سیمان و شالوده های آنها باید از نظرسازه ای محاسبه و طراحی شده باشند.

۳) سیلوهای سیمان باید مجهز به ترازنما، برای تعیین موقعیت تراز سیمان در داخل سیلو، و نیز دریچه ای در پایین برای میل زدن، در صورت طاق زدن سیمان باشند.

۴) برای هر محموله وارد شده به کارگاه، مشخصات کارخانه و نوع سیمان و تاریخ تولید سیمان باید در برگ تحویل ثبت شده باشد.

۵) از آنجا که انتقال سیمان از مخزن کامیون به داخل سیلو به کمک هوای فشرده صورت می گیرد و در نتیجه سیمان به تدریج متورم می شود، نباید بیش از ۸۰ درصد ظرفیت اسمی سیلوها را پر کرد.

۶) سیمان های فله را باید بر اساس نوع آنها به طور جداگانه نگهداری کرد، به گونه ای که امکان اشتباه آنها با هم وجود نداشته باشد. نوع سیمان موجود در هر سیلو باید به نحو مناسبی مشخص شود.

۷) سیمان نگهداری شده در سیلو، باید حداکثر ۹۰ روز پس از تولید مصرف شود، و اگر بنا به دلایل غیر قابل اجتناب این امر امکان پذیر نشد، باید قبل از مصرف تحت آزمایش قرار گیرد.

۸) سایر مشخصات سیلوها و ضوابط نگهداری سیمان در آنها، مطابق با استاندارد ملی ایران، به شماره ۲۷۶۱ می باشد.