۱-۴-۴-۱۷ لوله ها
الف) لوله های فولادی
۱) لوله های مورد استفاده در لوله کشی گاز باید از جنس فولاد سیاه باشد و میتواند بدون درز یا با درز باشد و کلیه مشخصات آنها از نظر ساخت، مواد، ابعاد، وزن، آزمایشها و رواداریها (تلرانس) با استاندارد ملی شماره 3360 و یا API 5L و یا DIN 2440 و یا معادل آنها مطابقت داشته باشد [طبق جدولهای (۱-۵-۴-۱۷و ۲ و۳)] و سطح بیرونی لوله ها باید صاف و هموار و سطح درونی لوله ها باید متناسب با فرآیند ساخت باشد.
تبصره: منظور از استاندارد معادل استانداردی است که از نظر مشخصات، مقاومتهای مکانیکی و شیمیایی و اندازه، مشابه استانداردهای مقررشده و مورد تأیید باشد.
ب) لوله های مسی
استفاده از لوله های مسی با طول حداکثر 1.5 متر برای اتصال سیستم لوله کشی به دستگاههای گازسوز ثابت با رعایت کلیه اصول ایمنی مجاز است.
۱) لوله های مسی باید در محلهایی نصب گردد که از صدمات احتمالی مصون بوده و با استفاده از بستهای مناسب روی دیوار مهار گردد.
۲) لوله های مسی مورد مصرف باید با استانداردهای بین المللی (ASTM B 88-2005) و با جدول (۱۷-۴-۶) ا ز نوع A و B که ضخامت دیواره لوله ها و وزن اندازه های مختلف آن داده شده، مطابقت داشته باشد.
پ) لوله های قابل انعطاف (شیلنگ) برای اتصال وسایل گازسوز
۱) از این لوله جهت اتصال دستگاههای گازسوز خانگی به سیستم لوله کشی گاز استفاده میشود.
۲) جنس این لوله (طبق استاندارد ملی شماره ۷۷۴) باید از نوع لاستیک مصنوعی تقویت شده تا قطر حداکثر 16 میلیمتر که جدار داخلی آن با لایه ای از مصالح مقاوم در مقابل گاز و مواد نفتی، تقویت شده باشد.
۳) حداکثر طول لوله لاستیکی برای اتصال وسایل گازسوز به لوله کشی گاز (شیر مصرف) باید 120 سانتیمتر باشد.
۴) در صورت نیاز به شیلنگهای با قطر بالاتر از 16 میلیمتر باید از شیلنگهای استاندارد فشار قوی و مخصوص گاز استفاده شود.
۲-۴-۴-۱۷ اتصالات فولادی
الف) اتصالات نوع جوشی در اجرای لوله کشی گاز چنانچه لوله کشی توکار باشد باید از اتصالات جوشی فولادی بدون درز بر اساس استاندارد ملی شماره 3076 استفاده گردد و در صورتی که لوله کشی روکار باشد، میتوان از اتصالات جوشی درزدار JIS به شماره B2311 یا معادل آن استفاده کرد.
ب) اتصالات دنده ای
در صورت استفاده از اتصالات دنده ای، طبق شرایط جدول ۱۷-۴-۵-۴، این اتصالات باید از نوع فولادی مطابق استاندارد ملی شماره ۱۷۹۸ باشند.
۱۷-۴-۴-۳ شیرها
الف) شیرهایی که در سیستم لوله کشی گاز استفاده میشود، تا قطر 50 میلیمتر (2 اینچ) باید از نوع برنجی و ربع گرد توپکی و دنده ای طبق استاندارد ملی شماره ۴۰۴۷ و برای قطرهای بالاتر از 50 میلیمتر باید از نوع فولادی ربع گرد توپکی فلنجی، جوشی و یا دنده ای طبق استاندارد شرکت ملی گاز ایران به شماره IGS-MS-PL-010 (1994) باشد.
ب) دسته شیر باید به وسیله پیچ و مهره بر روی شیر ثابت شده باشد، به طوری که به آسانی نتوان این دسته را از شیر جدا نمود.
پ) شیر باید در حالت بسته در مقابل فشار هوای 0.7 بار (10 پوند بر اینچ مربع) کاملاً غیر قابل نشت باقی بماند.
۱۷-۴-۴-۴ علامتگذاری
روی هر قطعه از لوله، اتصالات، شیرها و دیگر اجزای لوله کشی گاز باید علامت کارخانه سازنده و استاندارد ساخت و کلمه گاز، به صورت ریختگی یا رنگ پاک نشدنی نقش شده باشد.
۱۷-۴-۴-۵ الکترودها
الف)الکترودهای مصرفی در جوشکاری باید برطبق استانداردهای AWS/ASME SFA5.1 یا معادل آن باشد.
برای جوشکاری لوله با قطرهای زیر 50 میلیمتر (2 اینچ) میتوان از الکترودهای با شماره E6010 یا E6013 استفاده نمود. ولی برای جوشکاری لوله های با قطر50 میلیمتر (2 اینچ) و بالاتر، فقط استفاده از الکترود E6010 مجاز می باشد.
ب) روی جعبه الکترود باید نام سازنده، شماره الکترود، قطر الکترود، محدوده آمپر و ولتاژ مصرفی و تاریخ ساخت ذکر شده باشد.
پ) استفاده از الکترودهای فاسد شده یا الکترودهایی که پوشش آنها یکنواخت نبوده و در هنگام مصرف دچار ریزش شود و یا باعث بدسوزی، قطع و وصل جریان برق یا انحراف قوس الکتریکی شود، مجاز نیست.
۱۷-۴-۴-۶ مواد عایقکاری (مواد پوششی)
مواد عایقکاری برای لوله کشیهایی که توی کار نصب شده و یا در زیر زمین قرار میگیرند، شامل نوارهای کارسرد و رنگ (پرایمر) سازگار با آن می باشد. در انتخاب نوار و پرایمر توجه به نکات زیر الزامی است:
الف)نوار و پرایمر باید ساخت یک سازنده و از نظر همخوانی مواد شیمیایی آنها باید مورد تأیید کارخانه سازنده باشد.
ب) نوارهای مورد استفاده باید نو باشد. استفاده از نوارهای مستعمل، معیوب، دارای خراش، سوراخ یا تاریخ گذشته مجاز نیست.
پ) استفاده از پرایمرهای متفرقه، فاسد شده یا تاریخ گذشته مجاز نیست.
ت) برای نوارپیچی لوله های با قطر 50 میلیمتر (2 اینچ) باید از نوار با عرض 50 میلیمتر و برای نوارپیچی لوله های با قطر بالاتر از 50 میلیمتر از نوار با عرض 100 میلیمتر استفاده شود.
ث) ضخامت نوار باید حداقل 0.5 میلیمتر و ضخامت لایه چسبی آن حداقل 0.2 میلیمتر باشد.
ج) در صورت استفاده از نوار نرم مخصوص نوارپیچی سرجوشها و اتصالات باید ضخامت نوار حداقل 0.8 میلیمتر و ضخامت لایه چسبی آن 0.6 میلیمتر باشد.
چ) میزان چسبندگی نوار به لوله باید حداقل برابر با 1.5 کیلوگرم به ازای هر سانتیمتر عرض نوار باشد.
ح) میزان چسبندگی نوار به نوار باید حداقل برابر با 0.5 کیلوگرم به ازای هر سانتیمتر عرض نوار باشد.
۱۷-۴-۴-۷ مواد آب بندی اتصالات دنده ای
الف)برای آب بندی اتصالات دنده ای لوله های گاز باید روی دنده های خارجی لوله یا وسایل اتصال را به اندازه کافی نوار آب بندی (تفلون) پوشانید.
ب) به کار بردن نخهای کنفی با خمیر و سایر مواد، مجاز نیست.
۱۷-۴-۴-۸ مصالح مستعمل
استفاده مجدد از لوله، اتصالات و شیرهایی که قبلاً در لوله کشی گاز از آنها استفاده شده است، بدون حصول اطمینان از سلامت و کارآیی آنها و تأیید مهندس ناظر ممنوع است.
جدولهای ۱۷-۴-۵ جدولهای مشخصات لوله و اتصالات فولادی
جدول ۱۷-۴-۵-۱ ابعاد و وزن لوله ها
|
قطر اسمی |
قطر خارجی (میلیمتر) |
ضخامت لوله (میلیمتر) |
وزن (کیلوگرم بر متر طول) |
|
|
سیستم متریک |
سیستم اینچی |
|||
|
15 |
1/2 |
21.3 |
2.65 |
1.22 |
|
20 |
3/4 |
26.6 |
2.65 |
1.58 |
|
25 |
1 |
33.7 |
3.25 |
2.44 |
|
32 |
1/4 1 |
42.2 |
3.25 |
3.14 |
|
40 |
1/2 1 |
48.3 |
3.25 |
3.61 |
|
50 |
2 |
60.3 |
3.65 |
5.10 |
|
65 |
1/2 2 |
76.1 |
3.65 |
6.51 |
|
80 |
3 |
88.9 |
4.05 |
8.47 |
|
100 |
4 |
114.3 |
4.5 |
12.1 |
۱- قطر اسمی لوله فقط به عنوان شناسه به کار میرود.
۲- رواداری (تلرانس) وزن نسبت به وزن اسمی لوله 10 %± می باشد.
۳- حد پایین رواداری ضخامت لوله به طور میانگین 12.5%- ضخامت می باشد. این حد برای اندازه گیریهای جداگانه میتواند حداکثر 15-% ضخامت باشد، مشروط بر آنکه نقاط اندازه گیری بر روی طول لوله به فواصل بیشتر از 2 برابر قطر خارجی لوله نباشد. حد بالای رواداری بر اساس رواداری وزن تعیین میشود.
جدول ۱۷-۴-۵-۲ : رواداری قطر خارجی لوله های فولادی برحسب میلیمتر
|
قطر اسمی |
قطر خارجی (میلیمتر) |
|
|
حداقل |
حداکثر |
|
|
15 |
21.0 |
21.8 |
|
20 |
26.5 |
27.3 |
|
25 |
33.3 |
34.2 |
|
32 |
42.0 |
42.9 |
|
40 |
47.9 |
48.8 |
|
50 |
59.7 |
60.8 |
|
65 |
75.3 |
76.6 |
|
80 |
88.0 |
89.5 |
|
100 |
113.1 |
115.0 |
جدول ۱۷-۴-۵-۳: تطابق قطر اسمی لوله های فولادی برحسب میلیمتر، اینچ و اندازه رایج در بازار ایران
|
قطر اسمی |
||
|
سیستم متریک |
سیستم اینچی |
شناسه رایج در بازار ایران |
|
15 |
1/2 |
2 |
|
20 |
3/4 |
2.5 |
|
25 |
1 |
3 |
|
32 |
1/4 1 |
4 |
|
40 |
1/2 1 |
5 |
|
50 |
2 |
6 |
|
65 |
1/2 2 |
7 |
|
80 |
3 |
8 |
|
100 |
4 |
10 |
جدول ۴-۵-۴-۱۷: تعداد و طول دنده اتصالات فولادی دنده ای
|
قطر اسمی (اینچ) |
تعداد دنده |
تعداد دنده درگیر |
طول قسمت دنده شده |
|
|
میلیمتر |
اینچ |
|||
|
1/2 |
10 |
8 |
19 |
3/4 |
|
3/4 |
10 |
8 |
19 |
3/4 |
|
1 |
10 |
8 |
19 |
3/4 |
|
1/4 1 |
11 |
9 |
25 |
1 |
|
1/2 1 |
11 |
9 |
25 |
1 |
|
2 |
11 |
9 |
25 |
1 |
جدول ۶-۴-۱۷: ابعاد و وزن لوله های مسی
|
قطر اسمی لوله
|
قطر خارجی
|
ضخامت دیواره
|
وزن |
||||||
|
نوع A |
نوع B |
نوع A |
نوع B |
||||||
|
اینچ |
میلیمتر |
اینچ |
میلیمتر |
اینچ |
میلیمتر |
اینچ |
میلیمتر |
کیلوگرم بر متر |
کیلوگرم بر متر |
|
1/4 |
6 |
0.25 |
6 |
0.030 |
0.8 |
0.027 |
0.7 |
0.117 |
0.104 |
|
3/8 |
10 |
0.375 |
10 |
0.035 |
0.9 |
0.30 |
0.8 |
0.230 |
0.207 |
|
1/2 |
12 |
0.5 |
12 |
0.047 |
1.2 |
0.035 |
0.9 |
0.364 |
0.280 |
