دسته‌بندی نشده · دی ۷, ۱۳۹۹ ۰

۱۷-۵-۶ جوشکاری

۱۷-۵-۶-۱ کلیات

این بخش شامل جوشکاری برقی به روش دستی می باشد که برای جوشکاری لوله ها و اتصالات فولادی مورد استفاده قرار میگیرد. روش جوشکاری باید برمبنای API 1104 و کنترل کیفیت و بازرسی از جوشها بر اساس الزامات این بخش باشد.

۱۷-۵-۶-۲ جوش لب به لب

 برای جوشکاری لوله های فولادی با یکدیگر یا با اتصالات فولادی باید از جوش لب به لب استفاده شود.

 لوله هایی که به صورت لب به لب جوش داده میشوند، باید مطابق با شکل۱۷-۵-۶-۱ آماده سازی شوند.

 

شکل ۱-۶-۵-۱۷: طرح اتصال جوش لب به لب.

۱۷-۵-۶-۳ آماده سازی برای جوشکاری

الف) قبل از شروع جوشکاری باید لبه لوله ها و اتصالات به وسیله برس دستی یا برقی تا حد براق شدن از مواد زاید مانند زنگ، چربیها و کثافات تمیز گردد.

 ب) در صورتیکه لوله با دستگاه لوله بر بریده شده باشد، قبل از شروع جوشکاری طوقه ایجادشده در داخل لوله باید به وسیله برقو یا سوهان گرد کاملاً برداشته شود.

پ) در مورد جوش لب به لب اگر ضخامت لوله یا اتصال کمتر از 3 میلیمتر باشد، پخ زدن لبه لوله اختیاری است و میتوان به وسیله سوهان یا سنگ سمباده برقی پخ ملایمی بر روی لبه ها ایجاد نمود.

 ت) پس از هم راستا کردن لوله ها باید دوسر لوله را در گیره هم ترازی قرار داده و پاس یک جوش را تا حد امکان با استفاده از گیره انجام داد.

ث) بعد از جوشکاری هر پاس و قبل از شروع پاس بعدی، باید سرباره و ناخالصی هر پاس جوشی را با سنگ زدن برطرف نمود.

 ج) لوله هایی که سر آنها دو پهن شده باشد، قبل از جوشکاری باید سر آنها را کاملاً گرد نمود. برای این کار حتی الامکان از چکش کاری لوله خودداری گردد و در صورت لزوم باید قسمت آسیب دیده لوله بریده شود.

۱۷-۵-۶-۴ کنترل کیفیت جوش

الف)کلیه جوشهای لوله ها و اتصالات را باید کاملاً از نظر ظاهری کنترل نمود. جوشی قابل قبول است که با مهارت و به طور یکنواخت در سرتاسر محل اتصال انجام شده و از نفوذ کافی برخوردار باشد.

 ب) بازرسی و کنترل کیفیت جوشها باید به وسیله مهندس ناظر انجام شود و در صورت لزوم جهت بررسی نفوذ ریشه جوش و عیوب داخلی، نمونه هایی از جوشهای انجام شده بریده شود. در صورتیکه کیفیت جوشکاری مورد تأیید مهندس ناظر نباشد، باید از ادامه کار جوشکار جلوگیری شود.

 پ) جوشهایی که به وسیله مهندس ناظر معیوب تشخیص داده شوند، باید بریده شده و مجدداً جوشکاری شوند.

 ۱۷-۵-۶-۵ معایب ظاهری جوش

 الف) شیار پای جوش

 شیار ایجاد شده در اثر ذوب فلز پایه و در مجاورت تاج یا ریشه جوش است که به صورت پر نشده باقی مانده باشد (شکل۱۷-۵-۶-۲-الف). حد قبولی این عیب در بند (ذ) این بخش ذکر گردیده است.

 

 شکل ۱۷-۵-۶-۲-الف:. شیار پای جوش.

ب) تخلخل

 تخلخل، فضای به جا مانده از گازهای محبوس شده در جوش می باشد که در خلال مرحله انجماد به صورت حفره باقی میماند. این حفره ها عموماً به شکل کروی و به صورت منفرد و یا مجتمع می باشند.

در صورتیکه قطر هر حفره از 1/4 ضخامت لوله بیشتر باشد و یا قطر هر مجتمع آنها بیش از 5 میلیمتر باشد، قابل قبول نمی باشد. (شکل ۱۷-۵-۶-۲-ب)

شکل ۱۷-۵-۶-۲-ب:. تخلخل در جوش.

پ) ناخالصی سرباره ای

 سرباره مواد غیرفلزی به جا مانده در جوش می باشد. ناخالصی سرباره ای یا به صورت جدا جدا و یا به صورت خطوط سرباره کشیده در جوش مشاهده میشود. حدود قبولی این عیب بر طبق استاندارد API 1104 می باشد.

 ت) ترک

 ترک عمدتاً در اثر سرد شدن سریع جوش به وجود می آید. تعمیر جوش ترک دار مجاز نیست و هیچ نوع ترکی در جوش قابل قبول نمی باشد. جوش معیوب باید بریده شده و مجدداً جوشکاری گردد. ترکهای ستاره ای که در نقطه پایانی جوش به وجود می آید، باید به وسیله سنگ زدن برطرف گردد. (شکلهای ۱۷-۵-۶-۳-الف و ب)

 ث) سوختگی ناشی از قوس الکتریکی

 در نقاطی که الکترود یا اهرم اتصال منفی با سطح لوله تماس پیدا کند، سوختگی ناشی از قوس الکتریکی به وجود می آید و اگر منجر به ذوب موضعی شده باشد، قابل قبول نمی باشد و باید آن قسمت از لوله بریده شده و مجددا جوشکاری گردد. (شکل ۱۷-۵-۶-۴)

شکل ۱۷-۵-۶-۳-الف:. ترک در جوش.

  

شکل ۱۷-۵-۶-۳-ب:. ترکهای ستاره ای در سطح جوش.

شکل ۱۷-۵-۶-۴ : سوختگی ناشی از قوس الکتریکی.

 

ج) تورق در فلز پایه

 اگر در لبه لوله خطوطی ناشی از جدایی سطوح و یا دوپوسته بودن فلز پایه مشاهده گردد، قابل قبول نبوده و باید سر لوله تا محل رفع عیب بریده شود. (شکل ۱۷-۵-۶-۵)

شکل ۱۷-۵-۶-۵: تورق در فلز پایه

چ) نفوذ بیش از حد

 این عیب در اثر نفوذ بیش از حد ریشه جوش ایجاد میشود. در صورتیکه نفوذ جوش در سرتاسر جوش بیش از 3 میلیمتر باشد قابل قبول نبوده و باید جوش بریده شود. (شکل۱۷-۵-۶-۶)

 شکل ۱۷-۵-۶-۶: نفوذ بیش از حد.

 

ح) عدم نفوذ جوش

این عیب در اثر پر شدن ناقص ریشه جوش است. در صورتیکه مجموع طول این عیب بیش از 2.5 سانتیمتر یا 1/8 طول جوش باشد (هر کدام که کمتر باشد)، قابل قبول نبوده و باید بریده شود. (شکلهای ۱۷-۵-۶-۷-الف و ب)

شکل الف ۱۷-۵-۶-۷-الف: عدم نفوذ در ریشه جوش.

 شکل ۱۷-۵-۶-۷-ب: عدم نفوذ در ریشه جوش از یک طرف.

 

خ) ذوب ناقص در جوش

 ناپیوستگی ایجاد شده بین جوش و فلز پایه است که به سطح یا ریشه جوش باز شده باشد. (شکل ۸-۶-۵-۱۷-الف) و یا ناپیوستگی به وجود آمده بین لایه های جوش با یکدیگر و یا بین جوش و فلز پایه است (شکل ۸-۶-۵-۱۷-ب).حد قبولی این عیب مانند بند قبل است.

شکل ۸-۶-۵-۱۷-الف: ذوب ناقص در ریشه یا تاج جوش.

 شکل ۸-۶-۵-۱۷-ب: ذوب ناقص در اثر جوش سرد.

 

د) عدم یکنواختی تاج جوش

عدم یکنواختی تاج جوش از قبیل ناهمواری سطح جوش، انحراف تاج جوش و یکنواخت نبودن آن در سرتاسر جوش می باشد.

 ذ) حدود قبولی شیار پای جوش

 میزان کاهش ضخامت لوله که در اثر شیار پای جوش ایجاد میشود، محدود به اندازه های زیر است: ۱) در صورتیکه عمق شیار از 6 درصد ضخامت لوله تجاوز نکند، با هر طولی قابل قبول است.

 ۲) اگر عمق شیار بین 6 تا 12.5 درصد ضخامت لوله باشد، در صورتی که طول آن از 5 سانتیمتر یا  1/6طول جوش هر کدام کمتر است، تجاوز نکند، قابل قبول است.

 ۳) اگر عمق شیار از 12.5 درصد ضخامت لوله تجاوز کند، طول آن هرقدر هم که باشد، قابل قبول نمی باشد.

۱۷-۵-۶-۶ تعمیر معایب

 تعمیر معایب با نظر و تأیید مهندس ناظر مجاز می باشد.

۱۷-۵-۶-۷ صلاحیت جوشکار

 جوشکاری باید توسط جوشکاران صلاحیت داری انجام شود که دارای پروانه مهارت فنی معتبر در جوشکاری لوله گاز باشند. مهندس ناظر مسئولیت کنترل اعتبار پروانه مهارت فنی جوشکار را به عهده دارد.