۲-۱۲-۲ انواع

عموماً مواد پلاستیکی به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: ترموپلاستیکها[1] و ترموستها[2]

۱-۲-۱۲-۲- ترموپلاستیکها

ترموپلاستیکها (یا پلاستیکهای گرمایی) پلاستیکهایی هستند که هرگاه گرم شوند، نرم می‌گردند و هنگام سرد شدن دوباره سخت می‌شوند و به دفعات می‌توان آنها را سرد و گرم کرد. این ویژگی به خاطر خطی بودن زنجیرهای ملکولی آنها است. تکرار سیکلهای گرما و سرما ممکن است سبب تغییر رنگ یا از دست رفتن مواد نرم کننده در پلاستیک شود، که خود منجر به بروز تغییراتی در شکل ظاهری و دیگر ویژگیهای آن خواهد شد.

آکریلیکها[3]، پلی‌اتیلن[4]، پلی‌وینیل کلراید (پی وی سی)[5] ، پلی‌استایرین[6]، نایلونها[7]، ا بی اس[8] از این گروه هستند.

۲-۲-۱۲-۲ پلاستیکهای ترموست

پلاستیکهای ترموست (یا سخت شو) پلاستیکهایی هستند که در ساختمان ملکولی به شکل زنجیر هستند و قبل از شکل دادن یا قالب‌گیری شباهت زیادی با ترموپلاستیکها دارند، ولی پس از عمل آمدن و سخت شدن، ملکولها در جهت عرضی نیز با یکدیگر ارتباط پیدا کرده و به شکل درهم پیچیده‌ای درمی‌آیند، به قسمی که زنجیر ملکولها آزادی عمل برای حرکت ندارند. بنابراین حرارت دادن مجدد، آنها را به صورت خمیری درنمی‌آورد. الکیدها[9]، آمینوز (فرم آلدئید اوره و ملامین)[10]، دی ا پی[11]، اپوکسیها[12]، پلی‌استرها[13] و پلی‌یورتین[14] از این گروه پلاستیکها به شمار می‌روند.

از نقطه نظر ویژگیهای فیزیکی و مکانیکی پلاستیکها به صورتهای چهارگانه سخت، نیمه‌سخت، نرم و کشسان[15] گروه‌بندی می‌شوند.

ویژگیهای مطلوب پلاستیک مانند سبکی، شفافیت و نورگذرانی، پایداری در برابر واکنشهای شیمیایی، هوازدگی و سایش، شکل‌پذیری، چسب‌پذیری، ضربه‌پذیری، جذب آب کم، ثبات رنگ، ثبات اندازه و جز اینها سبب گسترش روز افزون مصرف پلاستیک در ساختمان شده است. بسیاری از پلاستیکها از مصالح سنتی سبک‌ترند و تعدادی از آنها را می‌توان به صورت متخلخل درآورد که وزن ویژه بسیار کمی داشته باشند.

برخی از قطعات سازه‌ای یا نیمه‌سازه‌ای را با پلاستیک می‌سازند، پلاستیک به عنوان مواد کمکی در ساختمان مصرف می‌شود و گاهی از موارد بخشی از مواد مرکب ساختمانی (کمپوزیتها) را پلاستیک تشکیل می‌دهد. برای مصارف سازه‌ای، پلاستیکها را تقویت می‌کنند. در (90%) موارد این تقویت با تار شیشه، و در بقیه موارد با الیاف دیگری نظیر پنبه، کنف، پنبه کوهی و الیاف مصنوعی و فیبرهای فلزی صورت می‌گیرد. حدود (85%) از پلاستیکهای تقویت شده از رزینهای پلی‌استر و بقیه از رزینهای آکریلیک، ملامین، فنولی، سیلیکون، نایلون، پلی‌استایرین و پی وی سی می‌باشند.

یکی از معمول‌ترین فرآورده‌های سازه‌ای، ورقهای موجدار تقویت شده هستند، که نه تنها شفاف یا نورگذران[16] می‌باشند، بلکه در برابر رنگ‌رفتگی نیز پایدارند. اندازه‌های آنها ثابت می‌ماند و پایداری مناسبی در برابر مواد شیمیایی، هوازدگی، خوردگی و شکستگی دارند. این ویژگیها هنگامی حائز اهمیت است که این صفحات به تنهایی یا به همراه ورقه‌های پنبه کوهی ـ سیمان[17] و فلزی در پوشش بام به کار گرفته می‌شوند. این فرآورده‌ها را برای پوشش دیوار خارجی[18] سالنها و کارخانه‌ها، تقسیم فضاها، پوشش گاراژها و پاسیوها و نورگیرها و حصارکشی نیز به مصرف می‌رسانند. این صفحات به رنگ سفید و در رنگهای دیگر به عرض 600 میلیمتر طول تا 20/4 متر ساخته می‌شوند.

قطعات اتصال، مانند آبروکلگی و کناره آنها نیز تولید می‌شود. صفحات صاف پلاستیکی را به جای شیشه مصرف می‌کنند که ممکن است ساده یا مسلح باشد. یکی از دلایل عمده مصرف آن به جای شیشه وزن ویژه کم آن می‌باشد که در حدود   شیشه است، به علاوه ضربه‌پذیری مناسبی دارد و دیرتر از شیشه می‌شکند.

صفحات آکریلیک را برای کاهش نور و گرمای تابستان به جای شیشه و در شبکه‌های آفتابگیر ساختمان به مصرف می‌رسانند. از صفحات شفاف و نورگذران در نورگیرهای سقفی و گنبدها و نمای خارجی ساختمانها نیز استفاده می‌شود. از صفحات پلاستیکی برای ساختن دیوارهای جدا کننده ساندویچی به همراه سایر مصالح مانند آلومینیوم یا به تنهایی نیز بهره‌گیری می‌شود. در این موارد جنس آنها از اکریلیک، پلی‌پروپیلن، پلی‌کربناتها، پلی‌استرها انتخاب می‌شود.

آکریلیک تقویت شده و سایر پلاستیکها را در قالب‌بندی معمولی بتن و قالب ماندگار (قالب گمشده) به کار می‌برند. پلی‌استایرین منبسط شده و پلاستیکهای متخلخل از انواع رزینهای پلی‌اورتان، فنولی و وینیل را برای قالب ماندگار و عایقکاری سایر قالبها به مصرف می‌رسانند. یکی از مهمترین موارد مصرف پلاستیکها در عایقکاری حرارتی ساختمانها است که در انواع چهارگانه فوق‌الذکر است. صفحات عایق را در کارخانه، با اندازه‌های استاندارد 600×2400 میلیمتر و به ضخامتهای 25، 50، 75 و 100 میلیمتر می‌سازند. وزن ویژه پلی‌استایرین متخلخل، 19 تا 72 کیلوگرم در متر مکعب و ضریب هدایت حرارتی آن[19] معادل 25/0، وزن ویژه پلی‌اورتان متخلخل، حدود 32 کیلوگرم در متر مکعب و ضریب هدایت حرارتی آن معادل 15/0 است. ساختن پلاستیک متخلخل (کف پلاستیکی)[20] در محل کارگاه نیز ممکن است با رزینهای جفتی (دوقلو) از انواع اپوکسی یا پلی‌اورتان انجام شود.

برای این منظور، رزین آبکی، ماده کفساز و عامل سخت کننده را مخلوط کرده و در محل مورد نظر تزریق می‌کنند که تشکیل کفی می‌دهد که با گذشت زمان سخت می‌شود. عمل تزریق را آنقدر ادامه می‌دهند که فضای مورد نظر کاملاً پر شود. پلاستیکهای نرم و سخت در کفپوشها، دیوارپوشها و سقف‌پوشهای ساختمان نیز مصرف می‌شوند. کفپوشهای پلاستیکی در یک یا چند لایه در رنگها و طرحهای متنوع تولید می‌شوند و ممکن است مواد غیر پلاستیکی نیز کم و بیش در آنها به کار گرفته شود. رزینهای اپوکسی را با ماسه مخلوط کرده و در کفسازی زیر کارخانه‌ها و سالنها و روکش پلهای فلزی به مصرف می‌رسانند. دیوارپوشهای نرم را با استایرین و نوع سخت را با استایرین و آکریلیک در انواع رنگها و نقشها می‌سازند. برخی از دیوارپوشها و سقف‌پوشها ممکن است از نوع آکوستیکی باشند.

از پلاستیک برای ساختن مصالح آب‌بندی، بخاربندی، درزپوشها، درزبندی، تولید لوله‌های آبرسانی و فاضلاب و عبور سیم برق و روکش سیم و کابل برق نیز استفاده می‌شود. ورقه‌های آب‌بندی و بخاربندی از پلی‌اتیلن و پی وی سی هستند. درزپوشها را در ضخامتهای استاندارد 5/0، 1 و 5/1 میلیمتر از پی وی سی می‌سازند. درزبندها نیز (واتر استاپ) از پی وی سی ساخته می‌شوند.

پلاستیکها در ساختن لوازم بهداشتی، قطعات پمپها، شیرآلات و سردوش، یراق‌آلات در و پنجره، اتصالات لوله‌کشی، آسترکاری لوله‌های آبرسانی و منابع ذخیره آب، ساختن چسبها و رنگها، ابزار کار، دسته ابزار، وسایل نقشه‌کشی و نقشه‌برداری، روغن قالب، مواد افزودنی بتن، قطعات اتصال بتن پیش‌ساخته ساندویچی و در ساختن کلید، پریز، سرپیچ لامپ و قطعات لوستر نیز مصرف می‌شوند. سنگدانه‌های سبک پلاستیکی در ساختن بتن سبک مصرف می‌شوند. در و پنجره و قفسه آشپزخانه را نیز اغلب از پی وی سی می‌سازند. از ورقه‌های پلی‌اتیلن برای پوشاندن مصالح ساختمانی و حفظ کارهای نو از سرما، یخ زدن، برف، باران، گرما، وزش باد، تبخیر آب بتن و نظایر آن استفاده می‌شود.

[1]. Thermoplastics

[2]. Thermosets

[3]. Acrylics

[4]. Polyethylene

[5]. Polyvinil Chloride

[6]. Polystyrene

[7]. Nylones

[8]. ABS = Acrylonitrile Butadiene Styrene

[9]. Alkyds

[10]. Aminos (Urea a Melamine Formaldehyde)

[11]. Diallyl Phthalate (DAP)

[12]. Epoxies

[13]. Polyesteres

[14]. Polyurethane

[15]. Elastomers

[16]. Transparent

[17]. Asbestos Cement

[18]. Cladding

[19]. K Factor

[20]. Foam