۹-۱۰-۸-۱ آزمونه و نمونه برداری بتن های مصرفی در کارگاه
۱- مقصود از هر نمونه برداری از بتن، تهیه حداقل دو آزمونه یکسان، که در زمان و شرایط یکسانی تولید و نگهداری شده اند، می باشد. به عبارت دیگر، نمونه برداری عبارت است از میانگین نتایج دو یا چند آزمونه مشروط بر آنکه این آزمونه ها همزمان تهیه و در شرایط یکسان نمونه گیری و متراکم و عمل آوری شده و تحت آزمایش قرار گرفته باشند. همچنین نتایج آزمونه ها می باید به اندازه کافی به یکدیگر نزدیک بوده و بیش از حد مشخصی از یکدیگر دور نباشد.
۲- به طور کلی آزمونه عبارت است از یک قطعه بتنی به شکل مشخص، عموماً استوانه ای یا مکعبی و به ابعاد مشخص که طبق استانداردهای مشخص، از بتن در محل ریختن در قالب یا گاهی در محل تولید بتن، نمونه گیری شده و طبق استانداردهای مشخص متراکم و عمل آوری شده و در سنین خاص تحت آزمایش های مشخص قرار می گیرد.
۳- در آزمایش های تعیین مقاومت بتن، اگر اختلاف بین مقاومت دو آزمونه کمتر از 5 درصد میانگین آن دو باشد، در این صورت متوسط آنها را محاسبه کرده و به عنوان یک نمونه گیری گزارش می کنند. در غیر این صورت نتیجه آزمونه سوم تعیین کننده خواهد بود. اگر در مراحل بین نمونه گیری تا انجام آزمایش یک آزمونه، وضعیتی مغایر با شرایط لازم بوجود آید، نتیجه آن آزمونه قابل استناد نبوده و نباید در میانگین گیری وارد شود. بنابراین اکیداً توصیه می شود که در هر بار نمونه برداری، حداقل 3 آزمونه به جای 2 آزمونه تهیه شود.
۴- ارزیابی و بررسی و پذیرش بر اساس آزمونه ها مجاز و قابل قبول نیست، بلکه فقط بر اساس نمونه گیری مجاز است.
۹-۱۰-۸-۲ تواتر نمونه برداری از بتن
۱- نمونه برداری از بتن باید به طور کامل تصادفی صورت گیرد. در نظر گرفتن هرگونه ضابطه خاص، از جمله شکل ظاهری بتن در نمونه برداری، زمان نمونه گیری، شرایط خاص جوی و نظایر اینها به عنوان ملاک نمونه گیری، موجب به دست آوردن نمونه هایی با شرایط ویژه خواهد شد. دراین صورت مبانی آماری ضوابط پذیرش بتن مخدوش می شوند، و لذا قضاوت در مورد کیفیت بتن، صحت و عمومیت خود را از دست می دهد.
۲- نمونه های آزمایش را می باید درست پیش از ریختن، ترجیحا در محل نهایی مصرف آن یعنی در محل قالب برداشت.
۳- در صورتی که حجم هر مخلوط بتن بیشتر از 1 m3 باشد، تواتر نمونه برداری به ترتیب زیر خواهد بود:
۳-۱-برای دال ها و دیوارها و شالوده ها، یک نمونه برداری از هر 30 m3 حجم بتن یا هر 150 m2سطح بتن ( هر کدام منجر به بیشترین تعداد نمونه برداری گردد).
۳-۲-برای تیرها و کلاف ها، در صورتی که جدا از قطعات دیگر بتن ریزی می شوند، یک نمونه برداری از هر 100 متر طول
۳-۳- برای ستون ها، یک نمونه برداری از هر 50 متر طول
۴- در صورتی که حجم هر مخلوط بتن کمتر از 1 m3 باشد، می باید مقادیر مذکور در بندهای1- 3 تا 3- 3 فوق را متناسباً کاهش داد.
۵- اگر به تشخیص دستگاه نظارت، در ساخت بتن، کنترل کیفیت مطلوبی وجود نداشته باشد و یکنواختی در ساخت بتن در نوبتهای مختلف به نحو رضایت بخشی حاصل نشود، دستگاه نظارت می تواند مقادیر مذکور در بندهای ۳-۱ تا ۳-۳را کاهش دهد. بدین ترتیب تعداد نمونه ها به همان نسبت بیشتر می گردد.
۶- مقادیر مذکور در بندهای ۳-۱ تا ۳-۳حداقل مقادیر نمونه برداری است. به عبارت دیگر می توان تعداد نمونه گیری را بیش از این مقادیر در نظر گرفت ولی کمتر از این مقادیر مجاز نیست.
۷- هنگام تعیین حداقل تعداد نمونه برداری لازم در دال ها و دیوارها، در محاسبه سطح دال و دیوار، فقط یک وجه آنها را می باید در نظر گرفت.
۸- قطع نظر از حجم بتن ریزی، حداقل یک نمونه برداری از هر رده و از هر نوع بتن در هر روز الزامی است. لذا چنانچه در یک ساختمان، بتن هایی با رده های مختلف و طرحهای اختلاط متفاوت به کار رود حداقل یک نمونه برداری در هر روز برای هر یک از آنها ضروری است.
۹- در هر ساختمان، قطع نظر از حجم بتن مصرفی در آن، حداقل شش نمونه برداری از هر رده بتن و از هر نوع بتن در کل ساختمان الزامی است.
۱۰- توصیه می شود نمونه برداری یک ساختمان بتنی بین اعضای مختلف آن و در طبقات مختلف ساختمان توزیع گردد.
۹-۱۰-۸-۳ ضوابط و شرایط مجاز بودن عدم نمونه گیری از بتن های مصرفی
در صورت تحقق شرایط زیر می توان از نمونه برداری و آزمایش مقاومت بتن صرف نظر کرد:
۱- حجم کل بتن مصرفی در پروژه ساختمان مورد نظر از 30 m3 کمتر باشد.
۲- دلیلی برای رضایتبخش بودن کیفیت بتن مصرفی وجود داشته باشد. تشخیص این امر، مشروط بر ارائه دلایل مورد نظر، با دستگاه نظارت است. لذا سابقه استفاده از یک طرح مخلوط و یا سوابق مقاومت بتن های آماده به کاررفته در سایر پروژه ها می تواند به تشخیص دستگاه نظارت، دلیلی برای صرف نظر کردن از نمونه برداری و آزمایش بتن باشد، مشروط بر آن که رده بتن ها و نیز نسبت های اختلاط آنها یکسان بوده و زمان زیادی، مثلاً بیش از سه ماه، بین دو بتن مزبور وجود نداشته باشد.
اکیداً یادآوری می گردد که در صورت عدم تحقق دقیق بندهای ۱ و ۲ فوق، عدم نمونه گیری از بتن و عدم انجام آزمایش مقاومت بتن مجاز نیست.
۹-۱۰-۸-۴ مبانی پایه ای ضوابط پذیرش کیفیت بتن ساخته شده
۱-پذیرش بتن بر اساس نمونه های عمل آمده در آزمایشگاه صورت میپذیرد. لذا پذیرش بتن بر اساس این نمونه ها فقط شاخصی برای تعیین کیفیت بتن ساخته شده، و نه بتن نهایی ریخته شده و موجود در ساختمان، است. از آنجا که کیفیت بتن به کار برده شده، علاوه برکیفیت بتن ساخته شده به کیفیت اجرا نیز بستگی دارد، لذا سایر مراحل اجرای کار (از جمله حمل، ریختن، تراکم، پرداخت و عمل آوری و مراقبت بتن) نیز می باید جداگانه کنترل شوند. کنترل ضوابط اخیر، به عنوان بخش مکمل کنترل کیفیت بتن ساخته و ریخته شده الزامی است.
۲- پذیرش بتن مبتنی بر ارزیابی آماری نتایج حاصل از نمونه برداریهای متوالی است. منظور از دو نمونه برداری متوالی آن است که فاصله بین زمان نمونه برداری آنها از سه شبانه روز بیشتر نباشد.
۹-۱۰-۸-۴-۱ ارزیابی مقاومت بتن ساخته شده
۱- برای ارزیابی مقاومت بتن ساخته شده، نیاز به نتایج حداقل سه نمونه برداری متوالی است.
۲- پس از ارزیابی مقاومت بتن ساخته شده، این بتن در یکی از سه رده پذیرشی زیر قرارخواهد گرفت:
۲-۱ قابل قبول
۲-۲ غیر قابل قبول
۲-۳ عدم پذیرش قطعی
۳- برای ارزیابی مقاومت بتن ساخته شده، نتایج مقاومت های بدست آمده نمونه ها، بر اساس آزمونه های استوانه ای حاصل از آزمایش ها با مقاومت فشاری مشخصه بتن ( ( fc بر حسب مگاپاسکال، مقایسه می شود. شایان ذکر است که ملاک ارزیابی در این خصوص نمونه های استوانه ای است. در صورت استفاده از نمونه های مکعبی می باید نتایج آنها را با استفاده از مطالب مذکور در بند ۹-۵-۱-۳ به مقادیر نظیر نمونه های استوانه ای تبدیل کرد.
۹-۱۰-۸-۵ مراحل گام به گام ارزیابی مقاومت بتن ساخته شده
اگر x1 وx2 و x3 نتایج سه نمونه برداری متوالی باشند. به منظور ارزیابی کیفیت بتن ساخته شده،گام های زیر طی شود:
گام اول: روابط زیر باید کنترل شود:
![\[x_{1}\geq f_{c}\]](http://benamekhoda.org/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-3f78b153384e5f29ff270240133b4af5_l3.png "Rendered by QuickLaTeX.com")
(9-10- 9)
و
![\[x_{2}\geq f_{c}\]](http://benamekhoda.org/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-10c3b059d3d6fa9e338f1df054f6ef46_l3.png "Rendered by QuickLaTeX.com")
(10-10- 9)
و
![\[x_{3}\geq f_{c}\]](http://benamekhoda.org/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-6c3ba7daf49ef994ea18d34783e33298_l3.png "Rendered by QuickLaTeX.com")
(11-10- 9)
در صورتی که هر سه رابطه فوق، همزمان برقرار بودند در آن صورت بتن از نظر مقاومت، »قابل قبول« است. در غیر اینصورت گام دوم بررسی می شود.
یادآوری می گردد که به جای سه رابطه فوق، می توان رابطه زیر را نوشت و کنترل کرد:
![\[min\left ( x_{1} ,x_{2},x_{3}\right )\geq f_{c}\]](http://benamekhoda.org/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-7bffc75c49c6bd9c0e8591f339d1c9ce_l3.png "Rendered by QuickLaTeX.com")
(12-10- 9)
گام دوم: روابط زیر باید کنترل شود:
![\[x_{m}=\frac{x_{1}+x_{2}+x_{3}}{3}\geq f_{c}+1.5MPa\]](http://benamekhoda.org/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-140a0a63b8e9638dba88c426cdbc10e5_l3.png "Rendered by QuickLaTeX.com")
(13-10- 9)
و
![\[x_{m}\geq f_{c}-4MPa\]](http://benamekhoda.org/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-5283198dbbfbcb121536b1db4c86cd19_l3.png "Rendered by QuickLaTeX.com")
(14-10- 9)
در صورتی که هر دو رابطه اخیر، همزمان برقرار بودند در آنورت بتن از نظر مقاومت،»قابل قبول« است. در غیر اینصورت، گام سوم مورد بررسی قرار می گیرد.
یادآوری می گردد که فقط هنگامی می باید گام دوم را کنترل کرد که بتن در گام اول»قابل قبول« شناخته نشده باشد.
گام سوم: روابط زیر باید کنترل شود:
![\[x_{min}< f_{c}-4MPa\]](http://benamekhoda.org/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-8c2b390edd21cec9a741562461a79fda_l3.png "Rendered by QuickLaTeX.com")
(15-10- 9)
یا
![\[x_{m}< f_{c}\]](http://benamekhoda.org/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-271589e98a7a1e25eba872718ea58c7e_l3.png "Rendered by QuickLaTeX.com")
(16-10- 9)
در صورتی که هر دو یا یکی از روابط فوق برقرار باشد، بتن»غیر قابل قبول« شناخته می شود. در غیر اینصورت، بتن»عدم پذیرش قطعی« شناخته می شود.
یادآوری می گردد که فقط هنگامی می باید گام سوم را کنترل کرد که بتن در گام های اول و دوم»قابل قبول« شناخته نشده باشد.
۹-۱۰-۸-۶ نحوه برخورد با بتن های »غیر قابل قبول از نظر مقاومت«(بتن های کم مقاومت) یا بتن های کم دوام
در صورتیکه بر اساس آزمایش ها، مقاومت آزمونه های عمل آمده در آزمایشگاه، مطابق بند۹-۱۰-۸-۵ معلوم شود که بتن بر رده مورد نظر منطبق نیست و از نظر مقاومت غیر قابل قبول است، باید تدابیری به شرح زیر برای حصول اطمینان از ظرفیت باربری ساختمان اتخاذ شود، اما در هر صورت مقاومت آزمونه ها نباید از مقدار 16 مگاپاسکال کمتر باشد:
۱- در صورتی که با استفاده از تحلیل ساختمان موجود و بازبینی طراحی بتوان ثابت کرد که ظرفیت باربری ساختمان به ازای مقاومت بتن کمتر از مقدار پیش بینی شده هم قابل قبول است، نوع بتن از نظر تامین مقاومت ساختمان قابل قبول تلقی می شود.
به عبارت دیگر، در صورتیکه در بتن های با مقاومت کم، با به کارگیری تحلیل موجود ساختمان و بازنگری در طراحی اعضا بر مبنای مقاومت کمتر و مشخصات نهایی اجرا شده در ساختمان(مشخصات و نقشه های چون ساخت)، اعضای ساختمان دارای ظرفیت باربری مورد نیاز باشند، بتن از نظر تامین مقاومت سازه ای قابل قبول است. از جمله عواملی که ممکن است در پاره ای از موارد موجب شوند که اینگونه بتن ها، علیرغم مقاومت کمتر، از نظر سازه ای قابل قبول واقع شوند عبارتست از:
۱-۱ هماهنگ سازی مقاطع و در نتیجه استفاده از مقاطع بزرگتر در برخی از نقاط ساختمان
۱-۲- به کارگیری میلگردهایی با سطح مقطع بیشتر از حد نیاز به دلیل مصرف تعداد صحیح میلگرد
۱-۳- استفاده از میلگردهای با قطرهای یکسان
انجام این بررسی بنا به درخواست مجری یا پیمانکار و تأیید دستگاه نظارت و با هزینه مجری یا پیمانکار صورت خواهد پذیرفت.
۲- در صورتی که شرط بند ۱ فوق برآورده نشود ولی با انجام تحلیل و طراحی مجدد بتوان ثابت کرد که ظرفیت باربری تمامی قسمتهای ساختمان، با فرض وجود بتن با مقاومت کمتر در قسمتهای احتمالی قابل قبول خواهد بود، نوع بتن از نظر تامین مقاومت ساختمان قابل قبول تلقی می شود.
در این حالت، در صورت تأیید دستگاه نظارت می توان با تحلیل و طراحی مجدد و با فرض وجود بتن کم مقاومت در قسمت هایی از ساختمان، که احتمال مصرف بتن مزبور در آنجا داده می شود کنترل باربری ساختمان و مقاطع آن را انجام داد. در این مرحله، از نیروهای داخلی و لنگرهای هر عضو که در تحلیل مجدد ساختمان به دست آمده اند برای طراحی ساختمان استفاده می شود. در بند۱ قبل ممکن است نیروهای داخلی و لنگرهای حداکثر موجود در یک عضو هماهنگ سازی شده و در طراحی به کار رفته باشند ولی در اینجا از نیروهای داخلی و لنگرهای ناشی از تحلیل مجدد در طراحی استفاده می کنند که با توجه به تغییر سختی بعضی از اعضا نسبت به تحلیل اولیه با یکدیگر متفاوت خواهند بود. لذا در این حالت احتمال پذیرش بتن از نظر سازه ای بیشتر از حالت قبل است.
۳- در صورتی که شرایط بندهای ۱و۲ فوق برآورده نشوند لازم است روی مغزه های گرفته شده از بتن در قسمت هایی که احتمال وجود بتن با مقاومت کمتر داده می شود آزمایش به عمل آید. این آزمایش ها می باید با روش »آزمایش مغزه های مته شده و تیرهای اره شده« مطابقت داشته باشند. برای قسمت هایی از ساختمان که نتایج آزمایش های آزمونه های عمل آمده در آزمایشگاه مربوط به آنها، شرایط پذیرش بتن مذکور در بند۹-۱۰-۸-۵ را برآورده نکند باید سه مغزه تهیه و آزمایش شود.
برای تشخیص قسمتهای مشکوک به وجود بتن با مقاومت کمتر، ابتدا می باید مدارک کارگاه شامل آزمایش های مصالح و گزارشهای کارگاهی را مورد بررسی قرار داد و سپس با توجه به نتایج آزمایش های مقاومت فشاری بتن محل های مشکوک به مقاومت کم را به صورت تقریبی شناسایی کرد. اگر این منطقه گسترده و وسیع باشد می توان با انجام آزمایش های کم هزینه و غیرمخرب نظیر آزمایش های اولتراسونیک (فراصوت) نقاط ضعیف را با دقت بیشتری مشخص نمود در مرحله بعد در صورت تأیید دستگاه نظارت سه مغزه از ناحیه مشکوک تهیه می کنند. توصیه می شود که مغزه ها از نقاطی تهیه شوند که ضعف اساسی در عضو ایجاد نکند و تا حد امکان فاقد میلگرد باشد. آنگاه می باید سروته مغزه ها را بریده و سپس آزمونه ها را طبق استاندارد کلاهک گذاری نمود. منظور از کلاهک گذاری آنست که سطح دو سر آزمونه ها را به طرق مختلف استاندارد از جمله با استفاده از گوگرد مذاب به صورت صاف و در عین حال عمود بر محور آزمونه در آوریم.
۴-اگر بتن در شرایط بهره برداری از ساختمان، خشک باشد می باید مغزه ها را به مدت هفت روز در هوای با دمای 16- 27درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی کمتر از 60 درصد خشک کرده و سپس مورد آزمایش قرار داد. اگر بتن در شرایط بهره برداری از ساختمان مرطوب یا غرقاب باشد می باید مغزه ها را به مدت حداقل 40 ساعت در آب غوطه ور کرده و سپس به صورت مرطوب مورد آزمایش قرار داد.
نتایج آزمایش مقاومت مغزه ها، به صورت خشک یا مرطوب را می باید به مقاومت آزمونه استوانه ای استاندارد تبدیل کرد. برای این منظور می توان از جداول مذکور در فصل پنجم استفاده نمود. همچنین می باید ضرایب تصحیح ناشی از قائم یا افقی بودن محل مغزه گرفته شده و نیز ناشی از وجود آماتور احتمالی را به نتایج به دست آمده اعمال نمود.
۵-در قسمت هایی از ساختمان که مقاومت بتن از طریق آزمایش مغزه ها ارزیابی می شود، در صورتی می توان بتن را از نظر تامین مقاومت قابل قبول تلقی کرد که متوسط مقاومت های فشاری سه مغزه حداقل برابر با 0.85برابر مقاومت فشاری مشخصه باشد و به علاوه مقاومت هیچیک از مغزه ها از 0.75برابر مقاومت فشاری مشخصه کمتر نباشند. برای کنترل دقت نتایج می توان مغزه گیری را تکرار کرد.
برای مقایسه مقاومت فشاری متوسط مغزه ها با مقاومت مشخصه بتن می باید از نتایج تصحیح شده مقاومت مغزه ها استفاده کرد. بدین منظور می توان نتایج مقاومت بتن اعضا و قطعات سازه ای را با0.85برابر مقاومت مشخصه مقایسه نمود، زیرا در عملیات بتن ریزی، تراکم، عمل آوری، مراقبت و محافظت بتن در کارگاه کاستیهایی در مقایسه با شرایط تهیه نمونه های عمل آمده در آزمایشگاه وجود خواهد داشت.
در صورتی که ساختمان یا عضو مورد نظر از اهمیت و حساسیت ویژه ای برخوردار باشد و یا این که دستگاه نظارت در انتخاب نقاط مشکوک یا مراحل تهیه و آزمایش مغزه ها شک نماید، تکرار مغزه گیری توصیه می گردد. اگر در این مرحله، ضوابط مورد نظر برآورده شوند، بتن از نقطه نظر تامین مقاومت قابل قبول تلقی می گردد و نیاز به محاسبات اضافی مانند بندهای ۱و۲ فوق وجود ندارد.
۶-در صورتی که شرایط بند 5 فوق برآورده نشوند و ظرفیت باربری ساختمان مورد تردید باقی بماند، می باید آزمایش بارگذاری مطابق استانداردهای مربوطه بر روی قسمتهای مشکوک به عمل آید یا اقدامات مقتضی دیگری از جمله تقویت قطعه بتنی صورت گیرند.
بدین منظور در صورت تایید دستگاه نظارت می توان ظرفیت باربری عضو و ساختمان را با انجام آزمایش بارگذاری بر روی عضو خمشی مشکوک مورد بررسی قرار داد.
آزمایش بارگذاری می باید به گونه ای انجام گیرد که مشخص کند عضو مشکوک در زیر بارهای محتمل رفتار قابل قبولی از خود نشان می دهد یا خیر. اینگونه آزمایش نمی تواند روشن نماید که بتن دارای مقاومت مطلوب و قابل قبول هست یا خیر.
طراحی محافظه کارانه، اجرای قطعات با ابعاد بیشتر، مصرف میلگرد با مقاومت بیشتر از مقاومت مشخصه، استفاده از میلگرد با مساحت مقطع بیشتر و قراردادن میلگردها به گونه ای که بتوانند لنگر بیشتری را تحمل نمایند، می تواند موجب آن شود که حتی با مصرف بتن کم مقاومت نیز عضو مورد نظر از نظر سازه ای و تحمل بار قابل قبول باشد.
از سوی دیگر، این امکان نیز وجود دارد که آزمایش بارگذاری با داشتن بتن قابل قبول و منطبق بر رده مورد نظر نیز جوابی مطلوب بدست ندهد. بنابراین تفکیک صحت طراحی، اجرای صحیح و مصرف مصالح منطبق با مشخصات استاندارد از یکدیگر، با آزمایش بارگذاری به سهولت امکان پذیر نمی باشد.
آزمایش بارگذاری می باید هر دو پارامتر مقاومت و سختی را مطابق با دستورالعملهای استاندارد دقیق اندازه گیری کند. هرگونه نتیجه گیری صرفاً بر اساس میزان تغییر شکل تیرها و ستون ها، که فقط شاخصی از سختی عضو سازه ای است و مقاومت آن را در نظر نمی گیرد، مجاز نیست و کفایت سازه ای لازم را ندارد. اتخاذ تصمیم در مورد مقاوم سازی یا تخریب بتن می باید بر اساس مطالعات همه جانبه، شرایط ساختمان و تاثیر هر یک از روش ها بر روی ساختمان و اعضای سازه ای صورت پذیرد.
۷-در صورتیکه هیچکدام از موارد فوق برای پذیرش بتن و یا اقداماتی که منجر به پذیرش بتن می شود عملی نگردد، مقاوم سازی یا تخریب بتن فوق الزامی است.
از جمله اقدامات مقتضی دیگر در این خصوص آن است که اگر از مقاومت مغزه هایی که طبق بند۵ فوق مورد پذیرش واقع نشده اند در محاسبات تحلیل مقطع (شبیه بندهای ۱و۲ فوق) استفاده گردد، می توان در خصوص قابل قبول بودن بتن در ساختمان اظهار نظر نمود. در این حالت با فرض این کهمقاومت بتن قطعه مورد نظر تحت ارزیابی قرار گرفته است می توان در ضرایب ایمنی بتن تجدید نظر کرد.
این امکان وجود دارد که با تغییر بارهای مرده قطعه (از طریق تغییر نقشه، تغییر مصالح و جزییات) بتوان بتن و ساختمان را قابل قبول اعلام نمود. با تغییر شرایط بهره برداری و در پی آن تغییر بار زنده نیز می توان بتن را مورد پذیرش قرار داد. در هر صورت این موارد می باید با نظر مساعد کارفرما و با مشورت دستگاه نظارت و طراح پروژه به دقت بررسی شوند. همچنین می باید توجه داشت که در بسیاری اوقات می توان با تقویت اعضا و اتصالات سازه ای بتنی با استفاده از مواد و روش های مناسب بتن را از نظر سازه ای به حد قابل قبول رساند.
تخریب بخشهایی از ساختمان را معمولا می باید به عنوان آخرین راه حل مدنظر قرار داد. تخریب بخشی از ساختمان، علاوه بر هدر رفتن سرمایه های ملی، می تواند آثار نامطلوبی را بر بخش های سالمقابل قبول آن بر جای گذارد، لذا تخریب می باید طبق دستور دستگاه نظارت و با دقت تمام انجام گیرد و از اعمال ضربه برای تخریب بتن تا حد امکان خودداری شود.
همچنین می باید توجه داشت که اعمال ضربه برای تخریب بخشی از اعضای سازه ای بتنی با مقاومت کم می تواند موجب بروز اشکالات جدی در اعضای سازه ای چسبیده به آنها و ترک خوردگی و کاهش مقاومت و سختی آنها شود و لذا این امر مجاز نخواهد بود.
همچنین شایان ذکر است که تولید بتن های با مقاومت کم را می باید به عنوان یک پدیده نادر تلقی کرد و نباید به عنوان یک رویه رایج در کارگاه در آید. دستیابی به این هدف می تواند با استفاده از مصالح با کیفیت استاندارد، طرح مخلوط مناسب، استفاده از دستگاه ها و روش های استاندارد و به کارگیری نیروی انسانی ماهر حاصل شود.
۸-در صورتی که ضوابط لازم برای دستیابی به دوام پیش بینی شده بتن تامین نشود لازم است با به کارگیری روش های ترمیم بتن و یا استفاده از سیستم های حفاظتی بتن نفوذپذیری آن را کاهش دادهیا دوام آن را افزایش داد تا حداقل ضوابط دوام لازم برآورده شوند.
اگر در شرایط خصوصی پیمان یا مشخصات فنی خصوصی ضوابط دیگری نیز مطرح باشند رعایت آنها نیز الزامی است.
۹-۱۰-۸-۷ نحوه برخورد با بتن های»عدم پذیرش قطعی«
در صورتی که بر اساس بند ۹-۱۰-۸-۵ بتن »عدم پذیرش قطعی« تلقی گردد اگر ارزیابی در مرحله ای صورت می گیرد که امکان اصلاح وجود داشته باشد (مانند بررسی و پذیرش طرح اختلاط بتن)مهندس طراح ساختمان می تواند با انجام اصلاحات لازم بدون بررسی بیشتر بتن را قابل قبول تلقی نماید. در غیر این صورت می باید بتن را با مقاومت کم ارزیابی کرد، در این صورت انجام اقدامات مذکور در بند ۹-۱۰-۸-۶ الزامی است.
۹-۱۰-۸-۸ آزمونه های ارزیابی روش عمل آوردن و مراقبت بتن
۱-دستگاه نظارت می تواند برای کنترل کیفیت عمل آوردن و مراقبت بتن در ساختمان، انجام آزمایش های مقاومت بر روی آزمونه های عمل آمده و مراقبت شده در شرایط کارگاهی را درخواست کند.
۲-عمل آوردن آزمونه ها در کارگاه می باید مطابق استانداردهای معتبر بین المللی با عنوان »روش ساختن و عمل آوردن آزمونه های بتنی در کارگاه« باشد.
۳-در صورتی روش عمل آوردن و مراقبت بتن رضایت بخش تلقی می شود که مقاومت فشاری آزمونه های کارگاهی در سن مشخص شده برای مقاومت فشاری مشخصه، حداقل معادل 0.85برابر مقاومت نظیر آزمونه های عمل آمده در آزمایشگاه یا به اندازه 4 مگاپاسکال بیشتر از مقاومت فشاری مشخصه باشد. در غیر اینصورت می باید اقداماتی برای بهبود روش های مزبور صورت گیرد.
به منظور کنترل روش عمل آوری و مراقبت از بتن در شرایط واقعی کارگاهی، نمونه هایی در شرایط کارگاهی قرار گرفته، و نمونه های نظیر نیز در شرایط آزمایشگاهی قرار می گیرند.
۴-ضریب 0.85 فوق برای قضاوت در مورد کفایت عمل آوردن و محافظت بتن در شرایط کارگاهی منظور شده است و می توان آن را بیانگر اجرای خوب تلقی نمود. باید توجه داشت که این مقایسه بین مقاومت های اندازه گیری شده نمونه های کارگاهی و آزمایشگاهی صورت میپذیرد و نه بین مقاومت های نمونه های کارگاهی و مقاومت مشخصه بتن.
۵-همچنین در صورتی که مقاومت نمونه های کارگاهی به اندازه 4 مگاپاسکال بیشتر از مقاومت مشخصه بتن باشد می توان نتایج نمونه های کارگاهی را از نظر روش عمل آوردن و محافظت بتن در کارگاه رضایت بخش تلقی کرد.
۶-نکته بسیار مهم در این خصوص آن است که نحوه عمل آوری نمونه های کارگاهی می باید واقعا نشان دهنده شرایط عمل آوری کارگاهی باشد و عمل آوری و مراقبتی اضافه بر شرایط کارگاهی بر روی آنها صورت نگیرد.
۹-۱۰-۸-۹ آزمونه های آگاهی
در صورتی که آگاهی از کیفیت بتن در موعدهای خاصی مانند زمان باز کردن قالب ها و غیره ضرورت داشته باشد، علاوه بر آزمونه های متعارف ارزیابی مقاومت و روش عمل آوردن و مراقبت بتن (مذکور در بندهای۹-۱۰-۸-۲ و۹-۱۰-۸-۸) آزمونه هایی از بتن گرفته و در موعدهای مورد نظر تحت آزمایش قرار می دهند. این آزمونه ها را آزمونه های آگاهی می نامند. از جمله نمونه های آگاهی عبارتند از نمونه های با سنین ۳، ۷ و۴ روزه.
از جمله موارد استفاده آزمونه های آگاهی، تخمین و پیش بینی مقاومت 28 روزه بتن از روی مقاومت آزمونه های آگاهی با سنین کمتر است. بدین منظور از جمله می توان از جدول۹-۱۰-۲۴ (مذکور در بند۹-۱۰-۸-۱۱)استفاده کرد. از جمله مزایای این امر آن است که در صورت بروز اشکال در مقاومت بتن، مدیران و مهندسان کارگاه و دستگاه نظارت می توانند در زمانهای زودتر از این امر آگاهی یافته و هر چه زودتر از ادامه مشکل پیشگیری کرده و در جهت تصحیح و اصلاح امر اقدام کنند. بدین منظور ضروری است آزمایشگاه های فنی پروژه نتایج این آزمونه ها در اسرع وقت به مسئولان کارگاه و دستگاه نظارت تحویل دهند.
شایان ذکر است که نمونه های آگاهی می باید در شرایطی مشابه شرایط عضو اصلی، در محل، نگهداری و عمل آوری شوند.
۹-۱۰-۸-۱۰ تحلیل آماری نتایج نمونه های آزمایشگاهی
۱-در صورتی که توزیع نتایج مقاومت های بتن، نرمال فرض شود، آنگاه در صورت پذیرفته شدن بتن بر اساس گام های اول و دوم بند ۹-۱۰-۸-۵ ، احتمال پذیرفته شدن بتن هایی که عیب کلی آنها برابر با 5 درصد باشد برابر با 95- 99 درصد خواهد بود، مشروط بر آنکه مقادیر انحراف استاندارد کلی تولید بتن در حدود 3- 7 مگاپاسکال باشد.
۲-در صورت رعایت ضوابط مذکور در گام سوم بند ۹-۱۰-۸-۵ احتمال پذیرفته نشدن بتن هایی که عیب کلی آنها برابر با 5 درصد باشد برابر با 0.4-1.6 درصد خواهد بود مشروط بر آنکه مقادیر انحراف استاندارد کلی تولید بتن در حدود 3- 7 مگاپاسکال باشد.
۳-همانگونه که پیش از این نیز گفته شد مقصود از نتیجه آزمایش نمونه ها یا نمونه گیری، میانگین حداقل دو آزمونه همزاد و همزمان می باشد. معمولا این امکان وجود دارد که در تهیه بتن تازه، قالب گیری و تراکم، نگهداری و محافظت، مراقبت، حمل، عمل آوری و یا در انجام آزمایش تعیین مقاومت بتن، خطاهای عمده ای به اشکال مختلف بروز کند.
۴-از جمله دلایل قابل قبول برای بی اعتبار شمردن نتیجه آزمایش نمونه ها در مرحله پذیرش بتن، عدم یکنواختی بتن تازه، عدم تراکم صحیح بتن، نگهداری بتن در محیطی با دمای کمتر یا بیشتر از محدوده استاندارد به ویژه در روز اول عمر آن، فراهم ننمودن پوشش مانع تبخیر آب بر روی آزمونه ها در روز اول، بروز شوکهای حرارتی و رطوبتی در بتن، اعمال ضربه به آزمونه در هنگام خارج کردن آن از قالب و نیز در هنگام حمل و نقل به ویژه در روزهای اول، عمل آوری دمایی یا رطوبتی بتن در شرایط غیراستاندارد، انجام آزمایش تعیین مقاومت فشاری بر روی آزمونه های با سطح ناصاف و غیرگونیا یا لب پریده می باشد.
۵-در صورتی که به هر دلیل، تعداد نمونه گیری های متوالی مطابق تعریف مذکور در بند۹-۱۰-۸-۲ موجود نبود، از جمله هنگامی که فاصله بین دو نمونه گیری متوالی بیش از سه شبانه روز باشد، در آن صورت برای پذیرش بتن هر قسمت از ساختمان از لحاظ مقاومت می باید مقاومت هر یک از نمونه ها حداقل برابر با مقاومت مشخصه باشد.
۹-۱۰-۸-۱۱ ارزیابی بتن های ساخته شده با سایر انواع سیمان های پرتلند
۱-روند کسب مقاومت بتن هایی که با شرایط یکسان، ولی با انواع مختلف سیمان پرتلند ساخته می شوند یکسان نیست. ولی در عین حال، مقاومت 90 روزه تمامی آنها با یکدیگر برابر بوده و مساوی 1.2 برابر مقاومت نمونه 28 روزهای است که با سیمان نوع یک ساخته شده است. در صورت استفاده از انواع سیمان های پرتلند استاندارد می توان با اجازه دستگاه نظارت، مقاومت های فشاری مشخصه مورد انتظار را با استفاده از جدول۹-۱۰-۲۴ به دست آورد.
۲-در صورت مصرف انواع سیمان های پرتلند دیر سخت شونده و یا استفاده از سیمان های پرتلند پوزولانی استاندارد در بتن، باتوجه به دیرتر سخت شدن این نوع سیمان ها، می باید با انجام آزمایش های لازم بر روی سیمان مورد استفاده و کسب اطلاع از روند افزایش مقاومت آن، نسبت به سیمان نوع I، زمان انجام قالب برداری، باز کردن پایه های اطمینان، عمل آوری و هر آنچه که به مقاومت لازم در سنین مشخص مربوط است، به روش مناسب تصحیح گردد.
|
۹-۱۰-۲۴ تاثیر نوع سیمان و سن بتن بر روی مقاومت فشاری نسبی بتن |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
نوع سیمان |
|
مقاومت فشاری (به صورت نسبی) |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 روزه |
7 روزه |
28 روزه |
|
90 روزه |
|
|
|
|
|
|
|
|
سیمان نوع I |
0.30 |
0.66 |
1.00 |
|
1.20 |
|
|
|
|
|
|
|
|
سیمان نوع II |
0.23 |
0.56 |
0.90 |
|
1.20 |
|
|
|
|
|
|
|
|
سیمان نوع III |
0.57 |
0.79 |
1.10 |
|
1.20 |
|
|
|
|
|
|
|
|
سیمان نوع IV |
0.17 |
0.43 |
0.75 |
|
1.20 |
|
|
|
|
|
|
|
|
سیمان نوع V |
0.20 |
0.50 |
0.85 |
|
1.20 |
|
|
|
|
|
|
|
۳- به عنوان مثال در صورت ساخت بتن با سیمان پرتلند نوع II، می باید در روابط (۹-۱۰-۹) تا (۹-۱۰-۱۶)به جای fc مقدار 0.9 fc را قرار داده و نتایج مقاومت 28 روزه نمونه ها را با آن سنجید. همچنین در بتن های ساخته شده با سیمان پرتلند نوع II، می باید مقاومت معیار هفت روزه را به جای 0.66 fc مربوط به سیمان پرتلند نوع یک، برابر با 0.56 fc در نظر گرفت.
۴-استفاده از مقاومت های نمونه ها در سنین 11 و 42 روزگی به جای 7 و 28 روزه در بتن های ساخته شده با سیمان های پرتلند نوع دو یا پنج مجاز نیست و فاقد وجاهت قانونی است.
