مصالح عایق حرارتی عموماً از مواد سبک ساخته می‌شوند. همچنین عایقکاری حرارتی ممکن است به وسیله ایجاد فاصله هوایی (حفره) بین دو جدار یک عضو ساختمانی تأمین گردد.
مصالح عمده‌ای که برای جلوگیری از گریز گرما به مصرف می‌رسند، به نام عایق حرارتی شناخته شده‌اند و به صورتهای: مصالح انباشته به صورت آزاد[1] عایقهای پتویی[2] به شکل توپ یا قطعه[3]، تخته‌های عایق[4]، تاوه‌ها یا بلوکهای عایق[5]، عایقهای منعکس کننده[6]، عایقهای پاشیدنی[7]، کفهای تزریفی درجا[8] و عایقهای موجدار[9] وجود دارند.
جنس مصالح مصرفی در ساخت این عایقها به شرح زیر می‌باشند:
۱-۴-۱۸-۲ عایقهای انباشته به صورت آزاد
عایقهای انباشته به صورت آزاد یا فله به دو صورت رشته‌ها (یا تارها) و دانه‌های سبک وجود دارند. رشته‌ها شامل پشم سنگ، پشم شیشه، پشم سرباره یا الیاف گیاهی (که معمولاً پشم چوب است) می‌باشند. دانه‌ها از مواد معدنی منبسط شده مانند پرلیت، ورمیکولیت، خاک رس و نظایر آن یا از مواد گیاهی مانند خرده‌های چوب‌پنبه تهیه می‌شوند.
۲-۴-۱۸-۲ عایقهای پتویی
این عایقها از پشم سنگ، پشم شیشه، پشم سرباره، پشم چوب، پنبه، پشم حیوانات در ضخامتهای متفاوت تا 100 میلیمتر، تهیه و به عرضهای مختلف بریده می‌شوند و گاهی دارای پوششی از ورقه آلومینیوم یا کاغذ صنعتی (کرافت) هستند.
۳-۴-۱۸-۲ عایقهای قطعه‌ای
عایقهای قطعه‌ای، در اصل مشابه عایقهای پتویی هستند، ولی طولشان محدودتر، و معمولاً در حدود 20/1 متر و کمتر، و ضخامتشان تا 180 میلیمتر می‌رسد. برخی از آنها دارای پوشش کاغذی هستند که در لبه‌ها به صورت باریکه‌ای روی قطعات را پوشانده و نصب آنها در قاب را سهل‌تر می‌سازد.
۴-۴-۱۸-۲ تخته‌های عایق
تخته‌های عایق از مصالح گوناگونی مانند نی، چوب و پشم سنگ ساخته می‌شوند. تخته‌های عایق برای منظورهای مختلفی از قبیل پوشش بیرونی و درونی دیوارها و عایق سقفها به کار می‌روند.
۵-۴-۱۸-۲ تاوه‌ها یا بلوکهای عایق
تاوه‌ها یا بلوکهای عایق به صورت قطعات صلب ساخته می‌شوند و ابعاد آنها تا حدودی از عایقهای قطعه‌ای کمتر است. گاهی اوقات تاوه‌ها ممکن است برای استحکام بیشتر به صورت دو لایه و بیشتر به هم چسبانده شوند.
تاوه‌ها از مصالحی چون چوب‌پنبه، خرده چوب و سیمان، پشم سنگ با یک ماده چسباننده، ورمیکولیت با قیر، کف شیشه، بتن متخلخل (کفی یا گازی)، پلاستیکهای متخلخل، لاستیک سخت متخلخل، بتن سبک دانه از انواع پرلیتی، ورمیکولیتی یا پوکه رسی ساخته می‌شوند.
۶-۴-۱۸-۲ عایقهای منعکس کننده
عایقهای منعکس کننده از سطوح فلزی و نظایر آن ساخته می‌شوند و ممکن است بدون پشت‌بند یا با پشت‌بند به کار روند. میزان گرمابندی عایقهای منعکس کننده بر خلاف سایر عایقها، به ویژگیهای سطحی عایق، فاصله هوایی و اختلاف درجه حرارت بستگی دارد. در مورد عایقهای منعکس کننده، نکته مهم این است که فاصله هوایی حداقل 20 میلیمتر رعایت شود. این عایقها چنانچه به نحو شایسته‌ای نصب شوند، می‌توانند به عنوان لایه بخاربندی[10] نیز به کار روند.
۷-۴-۱۸-۲ عایقهای پاشیدنی
عایقهای پاشیدنی از مخلوط کردن تارها یا مصالح متخلخل با یک چسب، ساخته شده و بر روی سطوح مورد نظر پاشیده می‌شوند و در نقاطی از ساختمان به کار می‌روند که شکل یا وضع قرار گرفتن اجزای ساختمانی، استفاده از آنها را ایجاب می‌نماید. معمول‌ترین مصالح مخلوطهایی از آزبست، پرلیت، ورمیکولیت یا پوکه رسی با دوغاب سیمان و در برخی موارد با دوغاب گچ است. کف پلی‌اورتان نیز ممکن است بعضی اوقات در چند مرحله پاشیده شود.
۸-۴-۱۸-۲ عایقهای کفی ترزیقی درجا
عایقهای کفی تزریقی درجا یا توده‌های متخلخل، از رزینهای مایع مصنوعی ساخته می‌شوند. دو جزء تشکیل دهنده عایق، هنگام مخلوط شدن، کفی تولید می‌کنند که پس از مدتی سخت شده و فضای تزریق شده را در برمی‌گیرند.
۹-۴-۱۸-۲ عایقهای موجدار
عایقهای موجدار از کاغذ ساخته می‌شوند که به صورت موجدار در آورده شده و در چند لایه به هم چسبانده می‌شوند. برخی از انواع این عایق با یک لایه چسب که بر روی آنها پاشیده می‌شود، دارای استحکام بیشتری می‌شوند. در حالی که در انواع دیگر با یک ورقه پوشانده می‌شوند و دارای ویژگی گرمابندی بهتری هستند.
در طراحی جزئیات عایقکاری ترجیحاً باید از مصالحی استفاده شود که می‌توان آنها را به راحتی و در داخل کشور تهیه نمود.
مقاومت حرارتی مصالح به کار رفته در پوسته ساختمان، بستگی به ضخامت، میزان رطوبت محتوی و وزن مخصوصشان دارد. در مناطق مرطوب عایقها را باید بخاربندی کرد.
مقاومت حرارتی برخی از مصالح متداول، در جدول 2-18 آمده است. جز آجر و بتن (اعم از سنگین یا سبک)، سایر مصالح منحصراً باید در اقلیمهای خشک به کار رفته و در نتیجه مقاومت حرارتی آنها، باید معادل شرایط خشک به حساب آید.
جدول شماره ۲-۱۸-۴ : مقاومت حرارتی برخی از مصالح ساختمانی
|
مقاومت حرارتی (وات/درجه. متر مربع) |
وزن مخصوص (متر مکعب/کیلوگرم) |
ضخامت (میلیمتر) |
مصالح |
|
013/0 |
1600 |
5 |
عایق سیمان و پنبه کوهی |
|
017/0 |
2250 |
20 |
آسفالت بام |
|
05/0 |
1100 |
10 |
قیر و گونی |
|
125/0 |
1700 |
105 |
آجرکاری با 5% رطوبت |
|
17/0 |
1700 |
100 |
آجر توخالی 4 سوراخه با 3% رطوبت |
|
45/0 |
750 |
100 |
بلوک بتنی هوادار با 3% رطوبت |
|
18/0 |
2100 |
200 |
بلوک توخالی بتنی با 3% رطوبت |
|
12/0 |
2100 |
150 |
تاوه بتنی با 3% رطوبت |
|
33/0 |
130 |
13 |
تخته از چوب پنبه |
|
37/0 |
15 |
13 |
پلی‌استایرین منبسط |
|
57/0 |
30 |
13 |
پلی‌یورتان منبسط |
|
15/0 |
700 |
12 |
تخته‌های فیبری متوسط |
|
56/1 |
30 |
50 |
کف فرم‌آلدئید اوره |
|
003/0 |
2500 |
3 |
شیشه تکی |
|
11/0 |
1330 |
11 |
شیشه مضاعف با 5 میلیمتر فاصله هوایی، درزبندی شده |
|
75/0 – 64/0 |
48 – 12 |
25 |
پشم شیشه یا معدنی یا سنگ به صورت کرک یا پتو |
|
78/0 – 69/0 |
48 – 16 |
25 |
فیبر معدنی به صورت لوحه |
|
01/0 |
1300 |
5 |
اندود گچی |
|
50/0 |
220 |
16 |
بام‌پوش گلاس‌فایبر با چسباننده رزینی |
|
45/0 |
380 |
50 |
لوحه از ساقه گندم فشرده |
|
20/0 |
610 |
25 |
چوب و چوب سفید |
|
63/0 |
400 |
50 |
لوحه ساختمانی از خرده چوب |
[1]. Loose Fill
[2]. Blanket Insulation
[3]. Batts
[4]. Insulation Board
[5]. Slab Insulation
[6]. Reflective Insulation
[7]. Sprayed-on Insulation
[8]. Foamed-in-Place Insulation
[9]. Corrugated Insulation
[10]. Vapor Barrier
