۶-۴-۱۰ رواداری ها

۱–۶–۴–۱۰ رواداری های جوش

۱–۱–۶–۴–۱۰: قطعاتی که باید به وسیله جوش گوشه به یکدیگر جوش شوند، باید تا حد امکان در تماس نزدیک با یکدیگر قرار گیرند. فاصله ریشه (بازشدگی درز) نباید از ۵ میلیمتر بزرگتر گردد. اگر فاصله ریشه از ۲ میلیمتر بزرگتر شود، اندازه ساق جوش مندرج در نقشه، باید به اندازه آن افزایش یابد و یا سازنده به طریقی اثبات نماید که ضخامت مؤثر گلوی مورد نظر حاصل شده است.

بازشدگی بین سطوح در تماس جوش های انگشتانه و کام و همچنین فاصله بین تسمه پشت بند با ورق در درزهای لب به لب نباید از ۲ میلیمتر بزرگتر گردد. استفاده از مصالح پرکننده مجاز نیست مگر اینکه استفاده از آن در نقشه ها تصریح شده باشد و یا به تأیید مهندس طراح برسد.

۲–۱–۶–۴–۱۰ : قطعاتی که توسط جوش شیاری با نفوذ نسبی در امتداد طولی به یکدیگر متصل می شوند، باید تا حد امکان در تماس با یکدیگر قرار گیرند. فاصله ریشه بین دو قطعه نباید از ۵ میلیمتر بزرگتر گردد.

۳–۱–۶–۴–۱۰ : قطعاتی که با جوش شیاری به صورت لب به لب به یکدیگر متصل می شوند، باید با دقت با یکدیگر همباد و تراز شوند. حداکثر ناهم ترازی بین دو قطعه، مساوی ۱۰ درصد ضخامت قطعه نازکتر یا حداکثر ۳ میلیمتر می باشد. برای اصلاح ناهم ترازی نباید شیبی بزرگتر از ۱۲ میلیمتر در ۳۰۰ میلیمتر به وجود آورد. اندازه گیری ناهم ترازی باید برمبنای میانتار قطعات انجام شود، مگر اینکه در نقشه ها به نحو دیگری مشخص شود (شکل۲-۴-۱۰)

۴–۱–۶–۴–۱۰ : رواداری های مربوط به زاویه شیار، فاصله ریشه و ضخامت ریشه درشکل ۱-۴-۱۰ نشان داده شده است. در صورتیکه ابعاد و اندازه مقطع جوش اختلافی بیش از مقادیر ارایه شده در شکل (یا در ادامه) با اندازه نشان دادهشده در نقشه ها داشته باشد، درز با شرایط زیر قابل پذیرش است. در صورتیکه اختلاف فاصله ریشه با مقدار نقشه بزرگتر از رواداری مجاز مذکور در شکل ۱-۴-۱۰ باشد ولی از دو برابر ضخامت ورق نازکتر و یا ۲۰ میلیمتر (هر کدام که کوچکتر باشند) بزرگتر نباشد، با استفاده از جوشکاری (قبل از جوشکاری درز اتصال) قابل اصلاح است.

شکل ۱–۴–۱۰ رواداری های مونتاژ در درزها با جوش شیاری

جدول ۶–۴–۱۰ رواداری های مونتاژ در درزها با جوش شیاری

	جوش پشت	بدون جوش پشت
۱- ضخامت ریشه	نامحدود	±2mm
۲- الف- فاصله ریشه بدون پشت بند	+2mm -3mm	±2mm
۲- ب- فاصله ریشه با پشت بند	کاربرد ندارد	6mm+ 2mm-
۳- زاویه شیار	10°+ 5°-	10°+ 5°-

شکل ۲–۴–۱۰ اصلاح ناهمبادی و ناهم محوری

۵–۱–۶–۴–۱۰ : قطعاتی که به یکدیگر جوش می شوند، باید هم باد یکدیگر قرار گرفته و به وسیله پیچ، گیره، گوه، قید و یا خالجوش در وضعیت خود تا اتمام جوشکاری تثبیت شوند. در صورت امکان استفاده از قید و قالب، توصیه می شود. لازم است آزادی های مناسب برای جمع شدگی و تابیدگی وجود داشته باشد.

۲–۶–۴–۱۰ کنترل اعوجاج و جمع شدگی

۱–۲–۶–۴–۱۰ : در مونتاژ و انجام جوش درزهای اعضای ساخته شده از ورق یا نیمرخ و همچنین تقویت نیمرخ ها، دستورالعمل و توالی جوشکاری باید طوری انتخاب شود که مقادیر اعوجاج و جمع شدگی حداقل گردد.

۲–۲–۶–۴–۱۰ : تا حد امکان، توالی جوش ها باید طوری انتخاب شود که حرارت جوشکاری در حین پیشرفت جوشکاری، متعادل گردد.

۳–۲–۶–۴–۱۰ : سازنده باید روش مونتاژ، دستورالعمل جوشکاری، و توالی جوشکاری را طوری انتخاب نماید که قطعه به دست آمده منطبق بر ضوابط کنترل کیفی قطعه باشد. قبل از شروع جوشکاری، توالی جوشکاری و برنامه کنترل اعوجاج باید جهت اطلاع و اظهار نظر به مهندس ناظر تسلیم گردد.

۴–۲–۶–۴–۱۰ : مسیر پیشرفت جوشکاری یک عضو، باید از نقطه با گیرداری بیشتر به سمت نقطه با آزادی بیشتر باشد.

۵–۲–۶–۴–۱۰ : در هنگام مونتاژ، درزهایی که در آنها انتظار انقباض بزرگتری می رود باید قبل از درزهایی جوش شوند که انتظار انقباض کمتری از آنها داریم. جوشکاری این درزها باید تا حد امکان با گیرداری کمی انجام شود.

۶–۲–۶–۴–۱۰ : در ساخت اعضای ورقی و اعضای ساخته شده از ورق و نیمرخ، قطعه سازی باید قبل از مونتاژ انجام گردد. یعنی ابتدا باید ورق ها طبق طول و عرض نقشه ها سرهم گردند و سپس مونتاژ و جوش عضو انجام شود. اعضا با طول بلند را می توان به چند قطعه تقسیم نمود. در هنگام وصله کردن قطعات فوق در کارگاه یا کارخانه، جوش بال ها و جان باید نسبت به محورهای حداقل و حداکثر مقطع، متعادل باشد.

۷–۲–۶–۴–۱۰ : در جوشکاری تحت شرایط گیرداری خارجی سخت در مقابل جمع شدگی، جوشکاری باید به طور پیوسته تا اتمام کل کار یا نقطه ای که دارای آزادی در مقابل ترک خوردگی است، انجام یابد. در حین جوشکاری نباید اجازه داده شود دمای درز کمتر از دمای مقرر برای پیشگرمایش یا دمای بین پاسی گردد.

۳–۶–۴–۱۰ رواداری های ابعادی

۱–۳–۶–۴–۱۰ : برای ستون ها و اعضای اصلی خرپا که با استفاده از جوش ساخته می شوند، بدون توجه به سطح مقطع، میزان انحراف مجاز در ریسمانی بودن عضو (انحراف محور عضو از خط راست) برابر است با :

– برای اعضای با طول کمتر از ۹ متر:

– برای اعضای با طول ۹ تا ۱۴ متر مساوی ۱۰ میلیمتر

– برای اعضای با طول بزرگتر از ۱۴ متر:

۲–۳–۶–۴–۱۰ : برای تیرها و شاه تیرهای جوش شده، بدون توجه به مقطع، که در آنها هیچ انحنای خاصی (نظیر پیش خیز) وجود ندارد، میزان انحراف مجاز از همراستایی (ریسمانی بودن) برابر است با:

۳–۳–۶–۴–۱۰ : برای تیرها و شاه تیرها، (مختلط و غیرمختلط)، بدون توجه به سطح مقطع، میزان انحراف مجاز از انحنای پیش خیز عضو در پیش نصب قطعات عضو در کارخانه، برابر است با (شکل: ۴-۴-۱۰)

در وسط دهانه:

جدول ۷–۴–۱۰

در تکیه گاه:

0mm ±برای تکیه گاه های انتهایی

3mm ±برای تکیه گاه های داخلی

برای نقاط میانی:

که در آن:

a =فاصله نقطه مورد نظر تا نزدیکترین تکیه گاه (متر)

s =طول دهانه (متر)

b= ۲۰میلیمتر برای دهانه های کوچکتر از ۲۰ متر،

۳۰ میلیمتر برای دهانه های مساوی یا بزرگتر از ۲۰ متر و کوچکتر از ۳۰ متر،

۴۰ میلیمتر برای دهانه های مساوی یا بزرگتر از ۳۰ متر

به جای استفاده از رابطه فوق، می توان از جدول ۸-۴-۱۰ استفاده نمود.

جدول ۸–۴–۱۰ رواداری های انحنای پیش خیز تیرها برای تیرهای غیرمختلط

یادآوری:

بدون توجه به چگونگی نمایش پیش خیز در نقشه ها، علامت (+) نشان دهنده بالای منحنی و پیش خیز و علامت (-) نشان دهنده پایین منحنی می باشد.

رواداری های ارایه شده در فوق برای تیرهایی که به صورت یکپارچه ساخته می شوند نیز اعمال می گردد. اندازه گیری های پیش خیز باید در حالت بدون بار انجام شود.

۴–۳–۶–۴–۱۰ : برای تیرها با انحنای افقی، انحراف مجاز از منحنی در وسط دهانه برابر است با:

مشروط بر اینکه عضو دارای انعطاف پذیری کافی برای اتصال بادبندهای عرضی و قاب های عرضی بدون آسیب رساندن به اعضای سازه ای باشد.

۵–۳–۶–۴–۱۰ : برای اعضای ساخته شده از ورق (مثل مقطع H و I و (T، حداکثر اختلاف بین محور مرکزی جان و محور مرکزی بال در محل های تماس، مساوی_. 0.01b_f یا ۶ میلیمتر می باشد (شکل ۳-۴-۱۰).

شکل ۳–۴–۱۰ رواداری محل اتصال جان به بال

۶–۳–۶–۴–۱۰ : برای تیرها، انحراف مجاز از صفحه ای بودن جان تیر مساوی d/150 می باشد که d ارتفاع تیر می باشد.

شکل ۴–۴–۱۰ روش اندازه گیری پیش خیز تیرها

۷–۳–۶–۴–۱۰ : میزان رواداری چرخشی و انحنای بال در تیرورق های جوشی مطابق شکل ۵-۴-۱۰ می باشد:

شکل ۵–۴–۱۰ رواداری های انحراف بال.

۸–۳–۶–۴–۱۰ : برای تیر ورق های جوشی، رواداری مجاز پهنای بال مساوی ۳ ± میلیمتر برای پهنای کوچکتر یا مساوی ۳۰۰ میلیمتر و ۴± میلیمتر برای پهنای بزرگتر می باشد. رواداری مجاز در ارتفاع کل تیر که در صفحه مرکزی جان اندازه گیری می شود، مطابق جدول ۹-۴-۱۰ می باشد.

جدول ۹–۴–۱۰ رواداری مجاز ارتفاع تیرورق

۴–۶–۴–۱۰ سخت کننده تکیه گاهی در محل بارهای متمرک

انتهای سخت کننده تکیه گاهی باید نسبت به جان گونیا و در تماس کامل با بال باشد. حداقل باید ۷۵ درصد مساحت کل سخت کننده در تماس با بال باشد. سطح خارجی بال که بر صفحه نشیمن فولادی تکیه می کند، در ۷۵ درصد سطح تصویر جان و سخت کننده ها باید در تماس با صفحه نشیمن با حداکثر ۰.۲۵ میلیمتر بادخور باشد. در ۲۵ درصد باقیمانده حداکثر بادخور ۱ میلیمتر است. در صورتیکه سخت کننده انتهایی موجود نباشد، حداکثر بادخور در ۷۵ درصد سطح تصویر جان، ۰.۲۵ میلیمتر و مساوی ۱ میلیمتر در ۲۵ درصد سطح باقیمانده می باشد. در این حالت زاویه بین بال تحتاتی و جان ۹۰ درجه است (شکل های ۶-۴-۱۰ و ۷-۴-۱۰)

۵–۶–۴–۱۰ رواداری سخت کننده ها

۱–۵–۶–۴–۱۰ جفت شدن سخت کننده ها.

در جفت شدن کامل سخت کننده میانی در حدفاصل دو بال، بادخوری در حد ۲ میلیمتر پذیرفتنی است.

۲–۵–۶–۴–۱۰ انحنای داخل و خارج از صفحه لبه سخت کننده های میانی

میزان حداکثر رواداری در ناراستایی سخت کننده میانی به شرح جدول ۱۰-۴-۱۰ است:

جدول ۱۰–۴–۱۰ انحنای سخت کننده تکیه گاهی

رواداری (میلیمتر)	ارتفاع تیرورق (میلیمتر)
13	1800≥
20	1800<

شکل ۶–۴–۱۰ رواداری در محل تماس تیر با تکیه گاه تیر با سخت کننده تکیه گاهی

شکل ۷–۴–۱۰ رواداری در محل تماس تیر با تکیه گاه تیر بدون سخت کننده تکیه گاهی

۳–۵–۶–۴–۱۰ انحنای داخل و خارج از صفحه لبه سخت کننده های تکیه گاهی و جانمایی آن

میزان حداکثر رواداری در ناراستایی سخت کننده های تکیه گاهی به شرح جدول ۱۱-۴-۱۰ است:

جدول ۱۱–۴–۱۰ انحنای سخت کننده های تکیه گاهی

رواداری (میلیمتر)	ارتفاع تیرورق (میلیمتر)
6	1800≥
13	1800<

حداکثر رواداری محور مرکزی واقعی سخت کننده از محور مرکزی تئوریک (نظری) مساوی ±t/2 می باشد که t ضخامت سخت کننده است.

۱–۶–۶–۴–۱۰ : در شکل های ۸-۴-۱۰ الف و ب، مقاطع مطلوب قابل پذیرش و در شکل ۸-۴ -۱۰پ، مقاطع غیرقابل پذیرش جوش های گوشه نشان داده شده است. همانطورکه شکل های الف و ب، نشان می دهد، سطح جوش گوشه تا مقدار محدودی می تواند محدب یا مقعر باشد (بدون فرورفتگی ناگهانی به استثنای جوش خارجی در اتصال گونیا، مقدار تحدب سطحی جوش گوشه (C) نباید از مقادیر مندرج در شکل ۱۰-۴-۸ تجاوز نماید به استثنای عیوب مربوط به بریدگی پای جوش، وجود سایر عیوب در دو انتهای جوش های منقطع، خارج از طول مؤثر جوش، مهم نمی باشد.

۲–۶–۶–۴–۱۰ : جوش های شیاری ترجیحاً باید با حداقل تحدب (R) اجرا شوند. در درزهای لب به لب یا اتصالات گونیا، حداکثر تحدب R مساوی ۳ میلیمتر می باشد و باید دارای انتقال تدریجی با سطح فلز پایه باشد (شکل ۸-۴-۱۰ت). کلیه جوش های شیاری نشان داده شده در شکل ۸-۴-۱۰ث، به علت داشتن ناپیوستگی سطحی غیرقابل پذیرش می باشند.

شکل ۸–۴–۱۰ مقاطع قابل پذیرش و غیرقابل پذیرش جوش

۳–۶–۶–۴–۱۰ : در درزهای لب به لب در صورتیکه سطح تخت برای جوش مورد نظر باشد، ضخامت جوش حاصل نباید بیش از ۱ میلیمتر یا ۵ درصد ضخامت (هر کدام که کمتر باشد)، از ضخامت ورق نازکتر یا جوش، کمتر گردد. تحدب بیش از ۱ میلیمتر نیز باید برداشته شود. در صورتیکه جوش در فصل مشترک (سطح تماس) دو ورق قرار گیرد، تمام تحدب جوش باید برداشته شود. هرگونه تحدب باید دارای انتقال تدریجی بهسطوح ورق باشد. برای حذف تحدب می توان از سنگ زنی استفاده نمود.

۷–۶–۴–۱۰ ناشاقولی ستون ها

درخصوص کنترل ناشاقولی ستون ها رعایت الزامات زیر ضروری است.

الف) میزان حداکثر جابه جایی محور ستون از محل فرضی مساوی 6± میلیمتر می باشد.

ب) حداکثر ناشاقولی مجاز ستون ها، تا طبقه بیستم به ازای هر طبقه مساوی 1/500 ارتفاع و حداکثر ۲۵ میلیمتر به سمت نما و ۵۰ میلیمتر به سمت داخل ساختمان می باشد.

پ) در شکل ۹–۴–۱۰ پوش رواداری ناشاقولی ستون در سمت نما و در سمت داخل ستون نشان داده شده است.

شکل ۹–۴–۱۰ پوش بدشاقولی ستون

ت) در شکل ۱۰–۴–۱۰ پوش رواداری ناریسمانی ستون های محور نمای ساختمان نشان داده شده است. در مورد ستون های داخلی، ناراستایی در محدوده پوش بدشاقولی مجاز می باشد (شکل ۱۱-۴-۱۰)

ث) رواداری ابعادی عرض و ارتفاع مقطع ستون ۴± میلیمتر می باشد.