بتن کارا بتنی است که بتوان به راحتی آن را ساخت، حمل نمود، در قالب موردنظر ریخت و متراکم نمود، بدون اینکه در یکنواختی[2] آن در طول مراحل فوق تغییری حاصل شود. کارایی بتن بستگی به عوامل زیر داشته و پیمانکار ملزم به رعایت آن می‌باشد.
۱-۲-۳-۵ اسلامپ[3]
کارایی به میزان اسلامپ و روانی[4] بتن ساخته شده، بستگی دارد. میزان اسلامپ بر اساس روش مندرج در استاندارد (دت 505) کنترل می‌شود. پیمانکار موظف است بتن موردنظر را بر اساس اسلامپهای خواسته شده در مشخصات فنی خصوصی و نقشه‌های اجرایی تهیه نماید. بتن‌هایی که به هنگام ریختن، اسلامپ‌شان با مشخصات خواسته شده مطابقت ننماید مردود بوده، باید از مصرف آن خودداری شده و از کارگاه خارج گردند. اضافه نمودن آب برای بالا بردن اسلامپ بتن‌های سفت شده پس از ساخت، به هیچ وجه مجاز نیست و انجام این امر باعث تغییرات کلی در مشخصات بتن ساخته شده خواهد شد. بسته به میزان اسلامپ و نوع کاربرد، بتن به 4 گروه سفت، خمیری، شل و آبکی تقسیم می‌شود. میزان اسلامپ برای اعضا و قطعات مختلف بر اساس جدول ۵-۳-۲-۱ توصیه می‌شود.
جدول ۵-۳-۲-۱ : میزان اسلامپ برای اعضا و قطعات بتنی
|
اسلامپ به میلیمتر |
نوع عضو یا قطعه بتنی |
ردیف |
|
|
حداکثر* |
حداقل |
||
|
75 |
25 |
شالوده‌ها و پی دیوارهای بتن‌آرمه[5] |
1 |
|
75 |
25 |
شالوده‌های با بتن ساده، صندوقه‌ها و دیوارهای زیر سازه‌ها |
2 |
|
100 |
25 |
تیرها و دیوارهای بتن‌آرمه |
3 |
|
100 |
25 |
ستونها |
4 |
|
75 |
25 |
دالها و پیاده‌روهای بتنی[6] |
5 |
|
50 |
25 |
بتن حجیم |
6 |
* در صورتی که لرزش و ارتعاش با روشهای دستی انجام شود به مقدار حداکثر می‌توان 25 میلیمتر اضافه نمود.
۲-۲-۳-۵ مصالح مصرفی
از دیگر عوامل مهم در کارایی بتن، انتخاب صحیح مصالح مصرفی و نسبتهای اختلاط آنها است. سیمان با نرمی زیاد باعث بالا بردن کارایی بتن می‌شود. شن و ماسه طبیعی گردگوشه دارای کارایی بیشتری نسبت به شن و ماسه شکسته است و شن و ماسه شکسته مکعبی دارای اولویت بیشتری نسبت به وضعیت مشابه با دانه‌های غیر مکعبی می‌باشد. در هر صورت مصالح سنگی مناسب از عوامل مهم در کارایی بتن محسوب می‌شود و باید با توجه به مندرجات این نشریه و دستورات دستگاه نظارت نسبت به انتخاب آن اقدام شود.
۳-۲-۳-۵ مواد افزودنی[7]
برای بالا بردن کارایی بتن با نسبت آب به سیمان معین، از مواد افزودنی استفاده می‌شود. نوع و میزان مصرف این مواد مطابق مندرجات این نشریه، مشخصات فنی خصوصی و دستورالعملهای کارخانه سازنده خواهد بود. نوع و میزان مصرف مواد افزودنی باید به تأیید دستگاه نظارت برسد.
۴-۲-۳-۵ درجه حرارت
عدم رعایت درجه حرارت تعیین شده برای مخلوط بتن به هنگام ساخت، باعث بروز اشکالاتی در امر ریختن بتن و نهایتاً تغییرات جدی در ویژگیهای آن خواهد شد. از این رو رعایت مندرجات این نشریه در خصوص”بتن‌ریزی در هوای گرم“ و ”بتن‌ریزی در هوای سرد“ الزامی است.
[1]. Workability
[2]. Uniformity
[3]. Slump
[4]. Consistency
[5]. Reinforced Foundation Walls
[6]. Pavement
[7]. Admixtures
