۱۶-۵-۴-۱ کلیات
الف) اجرای لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان باید طبق الزامات مندرج در این قسمت از مقررات انجام گیرد.
ب) اجرای لوله کشی باید توسط کارگران آموزش دیده و ماهر صورت گیرد و از طرف کارشناسان موسسات مسئول نظارت و سرپرستی شود.
پ) لوله کشی باید با توجه به صرفه جویی در مصالح و دستمزد، حفاظت در برابر خرابی و آسیب دیدگی، خوردگی، یخبندان، گرفتگی، تراکم هوا در مسیر جریان و جلوگیری از سر و صدای مزاحم جریان فاضلاب اجرا شود.
۱۶-۵-۴-۲ نکات اجرایی
الف) لوله کشی باید به ترتیبی اجرا شود که جریان فاضلاب به طور ثقلی از لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده های آب، دور شود و از طریق شاخه های افقی، لوله های قائم و لوله اصلی افقی از ساختمان خارج شود.
۱- شیب لوله های افقی باید طبق الزامات مقرر در ردیف (۱۶-۵-۲-۴) و تا حد ممکن یکنواخت باشد. اگر تغییر در شیب لازم شود باید در محل تغییر شیب دریچه بازدید نصب شود.
۲- لوله باید تا حد ممکن مستقیم نصب شود. اگر تغییر جهت لازم شود باید از انواع زانوهای پیش ساخته استفاده شود. حداکثر زاویه اتصالات در تغییر جهت لوله های اصلی 45 درجه است.
۳- تغییر سطح مقطع لوله کشی باید تدریجی و با واسطه تبدیل صورت گیرد و از تغییر ناگهانی سطح مقطع خودداری شود.
۴- در اطراف نقاط دسترسی باید فضای کافی برای فنرزدن و رفع گرفتگی احتمالی لوله و فیتینگ پیش بینی شود.
۵- از نصب “انتهای بسته” در انتهای شاخه افقی فاضلاب باید خودداری شود. نصب دریچه بازدید در انتهای شاخه افقی »انتهای بسته« محسوب نمیشود.
۶- نصب دریچه بازدید باید با رعایت الزامات مقرر در ردیف (۱۶-۵-۲-۶) انجام شود.
۷- در صورت استفاده از لوله پلی اتیلن، به دلیل انبساط زیاد این لوله، باید در نقاط مناسب قطعه انبساط نصب شود.
۸- اجرای لوله های افقی، قائم و دوخم باید با رعایت الزامات مقرر در ردیف (۱۶-۵-۲-۵) باشد.
ب) آب بندی و گازبندی
۱- اتصال لوله، فیتینگ و دریچه بازدید و دسترسی باید به ترتیبی صورت گیرد که در برابر فشار آزمایش پس از نصب کاملاً آب بند و گازبند باشد.
۲- فشار آزمایش در (۱۶-۵-۵) ” آزمایش و نگهداری” تعریف و مقرر شده است.
پ) مسیر لوله ها
۱- مسیر لوله کشی باید تا حد ممکن مستقیم و ساده باشد، در هر مورد باید کوتاهترین و مناسبترین مسیر انتخاب شود. از بکار بردن خمها و تغییر جهتهای تند باید خودداری شود.
۲- لوله ها باید تا حد ممکن به موازات دیوار، کف و سقف نصب شود.
۳- لوله ها باید در مسیرهایی نصب شوند که دسترسی و تعمیر و تعویض آنها آسان و بدون اشکال باشد. دریچه های بازدید باید در نقاط قابل دسترس نصب شوند.
۴- لوله های روکار باید با شیب مناسب به موازات سطوح دیوار، کف و سقف نصب شوند و با بست در محل نصب محکم و ثابت باقی بمانند.
۵- در عبور لوله از دیوار، سقف، و کف، فضای اطراف لوله از هر دو طرف باید با مصالح ساختمانی مناسب کاملاً پر شود. اگر لوله از جدار فضای تر عبور میکند، دور لوله در محل عبور از دیوار، کف یا سقف باید با مواد آب بند حفاظت شود.
۶- لوله هایی که از دیوار خارجی ساختمان عبور میکنند یا از داخل خاک زیرزمین، پس از عبور از کفسازی، وارد فضای ساختمان میشوند، باید از داخل غلاف لوله عبور کنند. دور لوله، در دو طرف دیوار یا کفسازی، باید با مواد آب بند کاملاً مسدود شود.
۷- لوله کشی باید طوری اجرا شود که بار اسکلت و سازه ساختمان، یا انبساط ساختمان، روی آن اثر نگذارد.
۸- مسیر لوله کشی باید طوری انتخاب شود که لوله تا حد امکان از درزهای انبساط ساختمان عبور نکند. اگر عبور لوله از درزهای انبساط ساختمان ناگزیر باشد باید روی لوله در محل عبور از درز انبساط ساختمان قطعه انبساط با جدار صاف داخلی نصب شود. نصب قطعه انبساط روی لوله، در عبور از درزهای انبساط ساختمان، در پایین ترین طبقه ساختمان الزامی نیست.
۹- اگر لوله در داخل ترنچ، خزیده رو یا شفت نصب میشود، باید برای دسترسی و نگهداری و آزمایش و تمیز کردن، در اطراف آن جای کافی پیش بینی شود.
۱۰- در جایی که لوله در خاک دفن میشود و احتمال عبور وسایل حمل و نقل، تحمل بار مخازن و تأسیسات سنگین وجود دارد، لوله باید در زیر بلوک بتنی (یا داخل کانال بتنی) حفاظت شود. اگر اتصال لوله و فیتینگ در داخل بلوک بتنی قرار گیرد باید برای دسترسی به آن پیش بینی لازم به عمل آید.
۱۱- در عبور لوله از دیوار، کف و سقف باید مقررات آتش سوزی مربوط به این جدارها در مورد فضای دور لوله نیز رعایت شود و دور لوله با مواد مقاوم در برابر آتش، با مقاومتی برابر آنچه برای جدار ساختمانی تعریف شده، پر شود.
۱۲- در صورتیکه لوله فاضلاب مدفون در محوطه خصوصی ملک در مجاورت لوله آب مصرفی باشد، لوله فاضلاب باید دست کم 30 سانتیمتر پایینتر از لوله آب قرار گیرد و در صورت اجرای هم سطح، حداقل فاصله افقی بین دو لوله نباید کمتر از 3 متر باشد.
۱۳- لوله کشی پلیمری اگر روکار نصب میشود نباید در معرض تابش مستقیم نور آفتاب باشد.
۱۶-۵-۴-۳ اتصال
الف) کلیات
۱- اتصال لوله به لوله، لوله به فیتینگ و فیتینگ به فیتینگ در لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان باید طبق الزامات این قسمت از مقررات انجام شود.
۲- انواع اتصال باید در فشار آزمایش پس از نصب، به ترتیبی که در (۱۶-۵-۵) “آزمایش و نگهداری” مقرر شده است، آب بند و گازبند باشند.
۳- پیش از اتصال، دهانه های لوله و فیتینگ باید از مواد اضافی پاک شود و سطوح داخلی لوله و فیتینگ از هرگونه مواد اضافی، که ممکن است در برابر جریان فاضلاب ایجاد مانع کند، کاملاً تمیز شود. دهانه انتهای لوله و فیتینگ باید کاملاً باز باشد و سطح داخلی فیتینگ برابر سطح مقطع لوله باشد.
۴- هنگام اجرای اتصال نباید مواد درزبندی، از درز محل اتصال، وارد لوله شود.
ب) اتصال لوله و فیتینگ چدنی سرکاسه دار
۱- اتصال باید از نوع کنف و سرب باشد.
۲- فاصله بین سرکاسه و انتهای بدون سرکاسه لوله یا فیتینگ، که در داخل آن قرار میگیرد، باید کاملاً خشک و تمیز باشد و ابتدا در آن کنف کوبیده شود. کنف درزگیر به صورت طناب و شامل 7 تا 10 رشته منظم و تاب داده شده باشد.
۳- سرب درزگیری باید دارای کیفیت یکنواخت، تمیز و عاری از مواد خارجی باشد. سرب مذاب روی کنف کوبیده شده ریخته شود. سربریزی باید به طور پیوسته و بدون انقطاع صورت گیرد. عمق سربریزی نباید کمتر از 25 میلیمتر باشد. فاصله سطح بالای قسمت سربریزی شده از لبه سرکاسه نباید بیش از 3 میلیمتر باشد.
۴- پس از پایان سربریزی باید سطح بالای آن کوبیده شود تا سرب داغ همه حفره ها و گوشه ها را کاملاً پر کند.
۵- تا پایان آزمایش لوله کشی فاضلاب، هیچگونه مواد رنگی نباید سطح درزبندی را بپوشاند.
پ) اتصال لوله و فیتینگ چدنی بدون سرکاسه
۱- سطح خارجی دوسر لوله یا فیتینگی که به هم متصل میشوند باید کاملاً صاف باشد. لبه انتهایی دو سرباید، با قطر خارجی کاملاً مساوی باشند، مقابل یکدیگر و کاملاً روی هم قرار گیرند.
۲- یک لاستیک آب بندی مخصوص، به شکل لوله و مقاوم در برابر اثر فاضلاب، طبق دستور کارخانه سازنده لوله، باید روی دو سر لوله یا فیتینگ قرار گیرد.
۳- آب بندی و درزبندی لاستیک آب بندی روی قسمت انتهایی هر سر لوله یا فیتینگ باید با استفاده از بستهای حلقوی، از تسمه های فولادی زنگ ناپذیری انجام گیرد که با پیچ و مهره روی لاستیک آب بندی محکم میشوند. تسمه های فولادی باید طبق دستور کارخانه سازنده باشد و سفت کردن پیچ و مهره باید طوری باشد که روی محیط لاستیک آب بندی فشار یکنواختی وارد شود.
ت) اتصال لوله و فیتینگ پی وی سی (P.V.C)
۱- اتصال باید با چسب مخصوص و در حالت سرد صورت گیرد.
۲- نوع چسب و روش اتصال باید طبق دستور کارخانه سازنده لوله باشد.
ث) اتصال لوله و فیتینگ پلی اتیلن (PE)
۱- اتصال باید در حالت گرم و بدون اضافه کردن مواد خارجی انجام شود.
۲- اتصال با ذوب کردن لبه دهانه های دو قسمت لوله و فیتینگ صورت گیرد. ابتدا دهانه دو قطعه در قالب مخصوص قرار میگیرد و گرم میشود. بر اثر گرم شدن، سطوح مقابل هم ذوب و در هم تنیده و یکپارچه میشود.
۳- دمای ذوب باید طبق دستور کارخانه سازنده لوله باشد.
ج) اتصال لوله و فیتینگ پلی پروپیلن (PP)
۱- اتصال باید به کمک حلقه لاستیکی، در حالت سرد، با استفاده از مواد روان کننده پیشنهادی کارخانه سازنده و بدون اضافه کردن مواد خارجی انجام گیرد.
۲- در این اتصال انتهای بدون سرکاسه لوله یا فیتینگ در داخل دهانه سرکاسه دار قطعه دیگر که در آن یک حلقه لاستیکی قرار میگیرد، با فشردن (پوش فیت) آب بند و گازبند میشود.
۳- حلقه لاستیکی باید طبق دستور کارخانه سازنده لوله باشد.
چ) اتصال لوله و فیتینگ فولادی گالوانیزه
۱- اتصال لوله و فیتینگ باید از نوع دنده ای باشد.
۲- نوع دنده لوله یا فیتینگ باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
ISIRI 1798
ISO 7-1
DIN 2999
BS 21
ح) در لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان استفاده از انواع اتصالهای زیر مجاز نیست: ۱- اتصال با سیمان یا بتن؛
۲- اتصال با خمیرهای قیردار؛
۳- اتصال با رینگهای لاستیکی برای لوله های با قطرهای متفاوت؛
۴- استفاده از چسب برای اتصال لوله و فیتینگ پلاستیکی ناهمجنس.
خ) اتصال لوله فاضلاب به لوازم بهداشتی
۱- اتصال انشعاب خروجی فاضلاب لوازم بهداشتی به شاخه افقی فاضلاب باید با زاویه بیش از 15 درجه باشد و جریان فاضلاب از لوازم بهداشتی به آن به طور ریزشی (ثقلی) صورت گیرد.
۲- اتصال انشعاب خروجی فاضلاب لوازم بهداشتی به شاخه افقی، لوله قائم یا لوله اصلی باید قابل جدا شدن باشد.
۳- این اتصال باید کاملاً آب بند و گازبند باشد.
