هر گونه عملیات جوشکاری باید بر اساس روش تأیید شده صورت گیرد.
قبل از اقدام به هر گونه عملیات جوشکاری باید از طرف مجری، روش جوشکاری تهیه و جهت بررسی به دستگاه نظارت ارائه گردد. دستگاه نظارت باید پس از انجام اصلاحات روش را مورد تایید قرار دهد.
دستگاه نظارت میتواند برای این منظور از خدمات موسسات و شرکتهای ذیصلاح استفاده نماید که در این صورت مسئولیت بر عهده آن شرکتها خواهد بود.
الف- جوشکاری پاس یک
۱- جوشکاری در زیر گیره هم ترازی جوشکاری در زیر گیره هم ترازی باید حداقل معادل با %50 محیط لوله و در ربعهای متقابل و به روش سرازیر انجام گردد. در خصوص لوله 2 اینچ، جوشکاری در ربعهای متقابل کافی می باشد.
استفاده از خال جوش مجاز نبوده و حداقل طول قابل قبول برای جوش سه سانتیمتر می باشد.
در صورتی که قطر لوله 10 اینچ و بالاتر باشد جوشکاری کلیه پاسها باید به وسیله دو جوشکار به صورت همزمان انجام شود.
۲- تکمیل جوشکاری پاس یک پس از باز کردن گیره هم ترازی باید قسمتهای پایانی جوش در هر قسمت را با دستگاه سنگ سنباده برقی تمیز کرده و سپس نسبت به جوشکاری قسمتهای باقیمانده به روش سرازیر اقدام نمود.
ب- جوشکاری پاس دو
پس از تکمیل پاس یک جوش باید با استفاده از دستگاه سنگ سنباده برقی اقدام به سنگ زنی پاس یک نمود تا قسمتهای برآمده و غیر یکنواخت جوش و عیوب آن برداشته شود. سپس باید بلافاصله و تا قبل از سرد شدن جوش نسبت به جوشکاری پاس دوم جوش به روش سرازیر اقدام نمود.
پ- جوشکاری پاسهای پر کننده و تاج جوش
پس از تکمیل پاس دو جوش باید با استفاده از دستگاه برس برقی اقدام به تمیز کردن پاس دو نمود.
سپس جوشکاری پاسهای پر کننده و تاج جوش به روش سرازیر انجام شود. عرض پاس نهائی باید حداقل به اندازه یک میلیمتر پهن تر از پخ لوله در طرفین جوش بوده و ارتفاع آن نباید بیش از 1.5 میلیمتر بالاتر از سطح لوله باشد.
پس از جوشکاری هر پاس جوش باید سرباره جوش را به طور کامل پاک نمود و در صورت لزوم برآمدگیهای اضافی جوش را سنگ زده و یکنواخت نمود. سنگ زدن تاج جوش به هیچ وجه مجاز نمی باشد.
در زمان جوشکاری پاسهای مختلف جوش، نباید اجازه داد که الکترود جوشکاری یا اهرم اتصال زمین آن به قسمتهای دیگر لوله به جز محل پخ آن متصل شده و جرقه بزند. جوشکار باید از برخورد نوک الکترود جوشکاری با بدنه لوله که موجب سوختگی خواهد شد، جلوگیری نماید. در پایان هر روز کاری باید کلیه جوشهای آن روز تکمیل شده باشد.
در پایان هر روز کاری باید با استفاده از درپوش مناسبی سرهای باز لوله را به طریق مطمئنی مسدود کرد تا آب و فاضلاب، خاک، زباله، اجسام خارجی و حیوانات کوچک به داخل لوله وارد نشوند. در صورت استفاده از درپوش فلزی، جوشکاری آن به لوله مجاز نمی باشد.
فاصله دو جوش محیطی برای لوله های با قطر 4 اینچ و کوچکتر باید از 15 سانتیمتر کمتر نباشد و این فاضله برای لوله های با قطر بزرگتر از 4 اینچ حداقل باید یک برابر قطر لوله باشد.
ت- جوشکاری اتصالات نهائی
جوشکاری اتصالات نهائی باید بر طبق روش پیشنهادی مجری و با تأیید دستگاه نظارت انجام شود.
اتصالات نهائی باید با دقت هم تراز شوند به طوری که تنشهای حاصله از جوشکاری را به حداقل برساند. برای جفت کردن لوله ها ممکن است حفاری قسمتهائی از کانال در دو طرف و تغییر شیب کانال الزامی باشد. در جوشکاری اتصالات نهائی، اجرای خال جوش با رعایت حداقل سه سانتیمتر طول جوش مجاز می باشد.
ث – جوشکاری شیرها، اتصالات و فلنج ها
در جوشکاری شیرها، اتصالات و فلنج ها، درصورتی که قطر داخلی آنها با قطر داخلی لوله اختلاف داشته و این اختلاف بیش از 2.5 میلیمتر باشد، باید قطر کوچکتر تا اندازه قطر بزرگتر با نسبت سه به یک سنگ زده شود.
در جوشکاری فلنجها باید دقت کافی به عمل آید تا صفحه فلنج بر محور طولی لوله عمود بوده و سوراخهای فلنج با وسیله متصل شونده به آن در یک راستا قرار گیرد. ضمنأ برای جلوگیری از بروز نشتی در آینده باید دقت شود تا به محل نشست واشر آسیبی نرسد.
جوشکاری اتصالات به یکدیگر و اتصالات به شیرها بلامانع است ولی بهتر است فاصله دو جوش متوالی حداقل به میزان یک برابر قطر لوله بزرگتر باشد.
در صورت عدم امکان استفاده از گیره هم ترازی اجرای خال جوش مشروط بر آنکه حدالامکان سه سانتیمتر طول داشته باشد مجاز است.
ج- تعمیر جوش ها
روش تعمیر جوشها: هر گونه عملیات جوشکاری جهت تعمیر جوشها باید بر اساس روش تأیید شده صورت گیرد.
جهت تعمیر جوشها باید روش جداگانهای از طرف مجری تهیه شده و به وسیله دستگاه نظارت مورد بررسی قرار گرفته و در صورت نیاز پس از انجام اصلاحات لازم مورد تایید قرار گیرد. دستگاه نظارت میتواند برای این منظور از خدمات موسسات و شرکتهای ذیصلاح استفاده نماید، ولی در هر صورت مسئولیت کلی کار بر عهده دستگاه نظارت است.
جهت تعمیرات جوش اعم از آنکه جوشکاری در داخل کانال و یا بیرون از کانال انجام شود، رعایت موارد زیر الزامی است:
۱- پیشگرمی لبه های دو طرف جوش حداقل تا دمای 50 درجه سانتیگراد الزامی است.
۲- جوشکاری پاس یک جوش به روش سربالا مجاز است.
۳- جوشهائی که به علت نتیجه تفسیر فیلمهای رادیوگرافی و یا در نتیجه بازرسی عینی دستگاه نظارت معیوب تشخیص داده شوند باید زیر نظر دستگاه نظارت تعمیر شده و یا در صورت لزوم بریده شوند.
۴- جوشهای دارای شیارهای جانبی و تاج جوشهائی که نیاز به تقویت دارند، باید زیر نظر دستگاه نظارت تعمیر و تکمیل شوند.
۵- در صورت وجود هرگونه ترک در جوش، باید کل جوش بریده شود. ترکهای ستاره ای ایجاد شده در نقاط توقف جوشکاری در صورتی که سنگ زده شده و از بین بروند بلامانع خواهند بود.
۶- قبل از شروع به تعمیر جوش، باید محل عیب از گزارشهای رادیوگرافی استخراج و بر روی جوش مشخص گردد. سپس با استفاده از سنگ سمباده برقی قسمت معیوب بصورت کامل برداشته شود.
۷- پس از تعمیر در صورتیکه اشکالی مشاهده نگردد، باید از جوش تعمیر شده رادیوگرافی به عمل آید.
در صورت مشاهده هرگونه عیب غیر قابل قبول در رادیوگرافی از جوش تعمیر شده، جوش باید بریده شود.
۸- تعمیرات جوش باید تا قبل از عایقکاری سرجوشها انجام شود. جوشهای تعمیر شده باید با نظر دستگاه نظارت عایقکاری شوند.
چ- تهیه گزارش های روزانه جوشکاری
در پایان هر روز کاری باید گزارش های جوشکاری در فرم مخصوص توسط مجری تهیه و جهت بررسی و تأیید به دستگاه نظارت ارائه شود.
گزارش جوشکاری باید حاوی اطلاعات جوشکاریهای انجام شده از جمله قطر و ضخامت لوله، جنس لوله، طول لوله، شماره خطوط، شماره جوشها ،کد جوشکاران و جمع طول لوله جوشکاری شده باشد.
ح- بازرسی جوش
کلیه جوشها باید به وسیله دستگاه نظارت مورد بازرسی عینی قرار گرفته و در صورت معیوب بودن تعمیر یا بریده شود. دستگاه نظارت میتواند در صورت لزوم برای یافتن عیوب سطحی از بازرسی به روش مایعات نفوذ کننده یا ترک یابی مغناطیسی استفاده نماید.
خ- پرتونگاری
کلیه جوشهای لوله های مدفون و غیر مدفون با قطر 2 اینچ و بالاتر باید به صورت صد در صد مورد پرتونگاری قرار گیرند.
پرتونگاری از جوشها باید به وسیله شرکتهای مجاز، معتبر و با سابقه پرتونگاری انجام شود. انتخاب شرکت مجری پرتونگاری باید به وسیله مجری بررسی و با تایید دستگاه نظارت انجام شود.
پرتونگاری باید بر اساس روشی که به وسیله شرکت پرتونگاری ارائه و توسط دستگاه نظارت مورد تایید قرار میگیرد، انجام شود .
روش پرتونگاری باید حداقل در بر گیرنده نوع چشمه پرتونگاری و قدرت آن، نوع دستگاه پرتونگاری و میزان نشت مجاز آن، نوع فیلم و نحوه ظهور و ثبوت آن، شاخصهای کیفیت فیلم، استاندارد قبولی فیلمها، علامتگذاری فیلمها، صلاحیت پرتونگارها و ملاحظات ایمنی باشد. پرتونگاری از جوشها باید بر طبق روش پرتونگاری تایید شده و با رعایت ملاحظات ایمنی مربوطه انجام شود و مسئولیت رعایت ملاحظات ایمنی بر عهده شرکت پرتونگار می باشد.
در صورتی که در پرتونگاری از جوشهای هر جوشکار در دو روز متوالی بیش از 6 درصد تعمیری و یا جوش بریدنی وجود داشته باشد، دستگاه نظارت میتواند از ادامه کار جوشکار جلوگیری نماید.
د- تفسیر فیلمهای رادیوگرافی
معیار قبولی جوشهای لوله های فولادی گاز باید طبق استاندارد API-1104 و بند ۱۷-۵-۶-۵ بخش جوشکاری از قسمت اول این مبحث باشد.
تفسیر فیلمهای پرتونگاری لوله های گاز باید به وسیله مفسرینی که دارای مدرک معتبر بین المللی صلاحیت ASNT Level II در زمینه پرتونگاری و تفسیر فیلم جوش باشند، صورت گیرد.
